#108: Burnout coaches en -herstelbedrijven liegen een beetje

Je hebt een burnout en dus ga je naar de huisarts. Die blijkt maar weinig te weten over burnout en je wordt naar de POH (praktijkondersteuner) gestuurd. Dan kom je tot de vraag: moet ik mij laten doorverwijzen naar een psycholoog of moet ik een andere manier zien te vinden om uit mijn burnout te komen? Veel psychologen weten niets van burnout, ook al zeggen ze van wel. Sterker nog, burnout bestaat officiëel niet eens als diagnose in de wereld van de psychologie / psychiatrie. Op zich wel logisch, want volgens vele wetenschappers (en mij) is een burnout niet primair een psychologische aandoening, maar een lichamelijke (zie ook blog #48).

De gemiddelde psycholoog gooit het dan maar op een “somatische symptoom stoornis” want anders vergoedt de zorgverzekeraar het niet, en dan ga je van start en mag je hopen dat je de juiste behandeling krijgt.

Hmmm… misschien dan maar op zoek naar een speciale burnout coach of -herstelbedrijf? Je wil zo graag beter worden, want je voelt je miserabel en zwak. Gelukkig zijn er talloze mogelijkheden te vinden en je zal vast en zeker snel weer beter zijn. Dat denk je dan, hè? Want dat zeggen ze namelijk bijna allemaal.

Voor de lol, maar ook stiekem een beetje uit wanhoop, besluit ik om maar weer eens te gaan Googlen. Ik ben wel benieuwd wat zulke bedrijven zullen zeggen als ik aan ze vertel dat ik al drie jaar bezig ben. Zoals ik al eerder concludeerde in blog #94 ben ik van mening dat alle interventies die men maar verzint om te genezen van een burnout eigenlijk helemaal niet helpen.

Begrijp me niet verkeerd: ik ben er van overtuigd dat je een burnout niet in je eentje kan oplossen. Je hebt wel degelijk coaching nodig. Want je loopt tegen zoveel rare en onverwachte dingen aan die je leven zó ontzettend op zijn kop zetten, dat het van groot belang is dat je er met iemand over praat. Niets lijkt meer te zijn wat het is, zowel qua lichamelijke verstoringen als qua angst, onzekerheid en wanhoop, dus ja, praat zeker met iemand die er verstand van heeft.

Alleen daar zit hem ook de crux. Het “verstand hebben van” is nogal een vaag begrip. Er is geen opleiding, certificering of standaardisering voor kennis over burnout. En als je informatie, begrip, coaching en tips krijgt van iemand betekent dat nog niet dat je burnout daardoor ook sneller weer overgaat.

Coaching is prettig en kan een enorme steun bieden, maar er is vrijwel geen bewijs dat de verschillende aangeboden herstelmethoden voor burnout ook écht werken, waarover later meer. Bijna alle bedrijven en coaches roepen echter wél dat ze “bewezen effectief” zijn, dat hún methode de beste is, en dat ze al jarenlang vele mensen uit een burnout hebben gehaald. Maar ze hebben wél allemaal een andere methode. Welke methode is dan de beste? Of zijn ze allemaal even goed?

Snel uit je burnout

Enkele voorbeelden: bij Ruud Meulenberg kan je gaan sjoggen in het bos en tegelijkertijd met iemand praten. Een psycholoog heb je niet eens nodig volgens de FAQ. Toch zegt hij er meteen bij dat een aantal van zijn coaches wél psycholoog is. Bij de Stichting Burnout gaat men júist met psychologen aan de slag, op zoek naar oorzaken bij het werk, de werkomstandigheden en de werkgever om er na zes maanden weer klaar voor te zijn. Maar ligt een burnout wel uitsluitend aan het werk? Lieke Meertens had zelf een burnout en deed er twee jaar over om beter te worden maar claimt dat jij er zeker niet zo lang over hoeft te doen en dat het veel sneller kan. Ze adverteert zelfs via Google Ads met de tekst “Burn-out herstel in 9 weken”. Echt waar? Echt waar, Lieke?

BoFit gooit er een week of twaalf praten in het bos tegenaan en noemt zichzelf “al 18 jaar effectief”. Maar komt het écht door juist deze aanpak dat er effect gesorteerd wordt? Bij Aandacht in Limburg kan je binnen een paar weken alweer starten met reïntegreren op je werk nadat je buitenshuis een zeer intensief dagprogramma krijgt voorgeschoteld. Maar is dat niet gewoon drammen, in plaats van je lichaam en geest daadwerkelijk een kans te geven om te rusten en niks te doen? Mascha Mooy zegt op haar beurt dat een burnout “niet moeilijk is” om op te lossen, en zij kan het weten, want ze had zelf een burnout en “liet zich omscholen tot burnout specialist”. Waar dan, en door wie? En wat is eigenlijk de definitie van een burnout specialist? Tot slot, maar er zijn nog talloze andere voorbeelden te vinden, bij de Burn Out Poli gebruikt men onder andere osteopathie, een onbewezen onzintherapie, waarmee je dan wel binnen 12 weken stressvrij kan worden en weer aan het werk gaat. En vele grote bedrijven zijn klant bij hen.

Pieter Frijters is de overtreffende trap. Hij beweert met zijn MindTuning-methode dat er zelfs na een paar uur tegen je aan praten al verbetering of zelfs volledige genezing van burnout kan optreden, zonder enige vorm van intake of analyse. Hij zegt ook nog eens dat MindTuning “evidence based” is, maar wetenschappelijk onderzoek naar de werking ervan zou onmogelijk zijn, omdat “de kracht van Mindtuning voor een groot gedeelte afhangt van de trainer”. De werking is dus bewezen… terwijl het niet onderzocht kan worden. Hier kan je eigenlijk met gewoon gezond verstand al concluderen dhr. Frijters ófwel een oplichter is, ófwel dat zijn cliënten helemaal geen burnout hebben maar gewoon even de weg kwijt zijn.

Nou ja, zo kan je overal wel iets vinden dat tegenstrijdig of vreemd is. Ook hebben veel burnout coaches (of oprichters van deze bedrijven) zelf een burnout gehad en dus weten ze (volgens zichzelf) wat ze doen. Maar ik zie niemand zeggen dat een burnout ook 5 jaar kan duren, of langer. Dat is wel de waarheid, maar niemand zegt het. Nee, állemaal zorgen ze voor een “snelle en goede aanpak”, zodat je snel en goed weer aan het werk kan als je snel en goed een paar duizend euro betaalt.

De tijd heelt alle wonden

Geen van de coaches en bedrijven heeft wetenschappelijk bewijs dat zijn of haar methode echt werkt of dat er een oorzakelijk verband is tussen de toegepaste methode en het herstel van de patiënt. En bijna allemaal zeggen ze dat de kosten zullen worden betaald door je werkgever, want werkgevers zijn nou eenmaal óók de lul bij een burnout. Iemand heeft namelijk ooit bedacht heeft dat burnout een beroepsziekte is en dus altijd de schuld is van de werkgever. Ziektekostenverzekeraars doen hier gretig aan mee door burnout-herstel niet te vergoeden. Jij als patiënt zoekt het maar uit.

De coaches en herstelbedrijven verdienen dus een hoop geld aan werkgevers die het zelf eigenlijk ook niet weten. Werkgevers betalen maar omdat ze een horrorverhaal krijgen voorgeschoteld dat een zieke werknemer soms wel meer dan een ton kost en dat je dan maar beter een paar duizend euro kan uitgeven aan een burnout herstel programma of -coach, ook al is het effect hiervan helemaal niet aangetoond. Is dit een eerlijke manier van zaken doen, lieve mensen?

Één van de uitzonderingen is het CSR-centrum. Zij zeggen tenminste eerlijk hardop dat een burnout ook heel lang kan duren. En zij hebben een whitepaper met daarin een wetenschappelijke beredenering over de effectiviteit van de CSR-methode, waarbij onderzoek is gedaan door onafhankelijke wetenschappers. Wel moet genoemd worden dat de onderzochte personen grotendeels uit de bouw/infra sector kwamen en dat de wetenschappers in kwestie afstudeerders waren en dus geen volleerde of ervaren wetenschappers. Het CSR-centrum zegt er ook eerlijk bij dat het een ongecontroleerde studie betreft; “We weten nu bijvoorbeeld niet of de klachten ook zonder behandeling zouden zijn afgenomen.” En daar raken wij de kern.

Want al Googlend kom ik weer op dit artikel van hoogleraar Wilmar Schaufeli, de meest gerenommeerde wetenschapper in Nederland met betrekking tot burnout. Over herstel staat hierin het volgende:

Conclusie. Het lijkt erop dat burnoutklachten afnemen ten gevolge van persoonsgerichte interventies, zoals ontspanning, mindfulness en een cognitief-gedragsmatige aanpak. Dat geldt voor diegenen met relatief milde klachten. Voor mensen met ernstige burnoutklachten ziet het er minder gunstig uit. Het meest opvallend is evenwel dat er zeer weinig, kwalitatief goede interventiestudies zijn uitgevoerd.

Dus ja, klachten lijken af te nemen dankzij ontspanning, mindfulness en een cognitief-gedragsmatige aanpak. Grof genomen zijn dat ongeveer de dingen die de meeste coaches en burnout herstelbedrijven op één of andere manier doen. Dit geldt dus alleen voor mensen met “relatief milde klachten“. Voor de normale tot zwaardere gevallen is vrijwel nooit iets onderzocht en ook niets bewezen.

Het feit dat al deze coaches en bedrijven “succes” boeken komt volgens mijn bescheiden mening dus ook doordat de meeste cliënten niet zo’n hele erge burnout hebben, gewoon rust nemen en een aantal maanden niet werken. Het feit dat de tijd voorbij gaat en dat lichaam en geest tot rust kunnen komen is al een enorm positieve invloed voor het herstel.

Ik heb de afgelopen maand bij drie bedrijven een intake gedaan met mijn verhaal dat ik al meer dan drie jaar bezig ben, dat ik al diverse andere programma’s hebt gevolgd waarbij ik NIET genezen ben, en dat ik nou wel eens écht wil herstellen. Allemaal zeiden ze dat dat geen enkel probleem is en dat ze me gewoon met hun standaard programma kunnen herstellen. Geen enkel bedrijf gaf aan dat de ernst van mijn burnout zou kunnen betekenen dat hun programma misschien niet effectief zou zijn. Aan de andere kant: geen enkel bedrijf durft iets te beloven en men accepteert alleen maar een inspanningsverplichting en geen resultaatsverplichting.

“No cure, no pay” heb ik nog nergens gezien. Niemand kan immers aantonen dat zijn/haar behandeling écht werkt. Een (min of meer) uitzondering hierop is de Stichting Burnout: hier schijnt men voor één vast bedrag net zolang door te gaan totdat de cliënt hersteld is.

95% van de lezers van mijn blog herstelt van burnout

En daar sta je dan als burnouter. Als burnie. Als opgebrand hoopje niks. Heb je geen werkgever (meer) dan moet je dus beslissen of je naar zo’n bedrijf of coach toe gaat en het dan zelf gaat betalen. Ga je een paar duizend euro er tegenaan gooien en dan hopen dat het helpt? Uit wanhoop zal je het misschien doen, terwijl niks doen misschien wel net zo goed werkt.

Naar een goede, ervaren SGGZ psycholoog gaan die minstens een post-doctorale studie heeft gedaan en gespecialiseerd is op burnout (let op: hier zijn er niet zo veel van) is dan misschien nog wel de beste optie, want de huisarts geeft je zonder al te veel moeite wel een Specialistische GGZ verwijzing en de psycholoog schrijft gewoon keurig een vervalste diagnose op papier die binnen de DSM-standaard past, zodat je zorgverzekeraar het vergoeden zal. En dan heb je dus gratis zo goed mogelijke hulp. Bovendien kan een dergelijke psycholoog ook kijken of er nog andere zaken spelen, zoals depressie, trauma of persoonlijkheidsproblemen die er überhaupt toe hebben geleid dat je een burnout hebt gekregen, of die er voor zorgen dat je niet herstelt. Gewone burnout-coaches en -herstelbedrijven kunnen dit allemaal niet.

Nu beweer ik hier niet dat al die herstelcoaches maar complete onzin zijn. Als je een burnout hebt is het zeker van belang dat je met iemand praat. Over jezelf en over je gedrag, en hoe het toch zo ver heeft kunnen komen, wat je kan verwachten, wat je nu moet doen, en hoe je het in de toekomst beter kan doen. Dat aandacht voor zowel lichaam als geest enorm belangrijk is en dat je regelmatig in de natuur gaat lopen of fietsen. Al deze dingen zijn overigens sowieso gezond, ook al heb je helemaal geen burnout.

Maar de claims over de snelheid van het herstel zijn overduidelijk niet waar. Het kán snel, maar het kan ook langzaam. En de snelheid van herstel is niet afhankelijk van de gekozen herstelmethode, maar van de ernst van de burnout. Als je snel weer beter bent dan komt dat dus doordat je burnout niet zo ernstig was, maar niet omdat de gekozen coaching of herstelmethode zo goed is.

Het kan best waar zijn wanneer men claimt dat bijvoorbeeld 95% van de cliënten binnen zes maanden herstelt. Maar de betere waarheid is dat 95% van de cliënten sowieso wel binnen zes maanden herstelt, ook al doet men een heel ander herstelprogramma of zelfs helemaal géén herstelprogramma. En dat vertelt men er nooit bij.

Ik zou op mijn beurt zelfs kunnen beweren dat 95% van de personen die mijn hele blog lezen van begin tot eind, twee keer per week één blog, zal herstellen van burnout. Zo maar, gratis en voor niets! (Wel af en toe op een advertentie klikken, dank u.) En het is nog waar ook. Maar het betekent niet dat zij herstellen DANKZIJ het lezen van mijn blog. En zo werkt het met al die coaches en herstelprogramma’s ook.

Geloof

Ik geloof best dat deze herstelbedrijven en coaches zelf écht oprecht geloven dat het hún methode is die er voor zorgt dat mensen genezen. Doe het maar bij een paar honderd mensen en je zal zien dat het grootste gedeelte inderdaad weer beter is aan het einde van het traject.

Maar het is net als vitamines en andere supplementen innemen zonder dat je daadwerkelijk tekorten hebt. Doe het drie maanden en je voelt je vast beter. Maar komt dat ook écht doordat je die supplementen hebt genomen, of gewoon doordat er drie maanden zijn verstreken? Doordat het inmiddels mooier weer is geworden? Doordat je vaker buiten komt? Doordat je überhaupt met je gezondheid bezig bent of beter eet? Doordat bepaalde griep of verkoudheid niet meer heerst? Doordat er andere dingen in je leven zijn veranderd of verbeterd? Je hebt echt absoluut geen bewijs dat het door de supplementen komt, maar tóch geloof je het, je raadt het andere mensen aan, en de volgende keer neem je het weer.

Het is zelfs behoorlijk moeilijk om toe te geven dat je eigenlijk helemaal niet weet of het geholpen heeft, want je hebt er veel geld aan uitgegeven. Hoe duurder het potje was, hoe moeilijker het is om toe te geven dat je eigenlijk helemaal niet weet of het geholpen heeft. En dus geloof je er in. (En zo heb ik in deze blogpost ook nog eens de miljardenomzet van de voedingssupplementenindustrie verklaard.)

Geef je dus 2000-5000 euro uit aan een burnout-herstelprogramma, en ben je daarna beter, dan zal je zonder enige twijfel roepen dat je dankzij dat programma bent hersteld. Je bent zó bij dat je van die klote-burnout af bent, dat je ook meteen een positieve mening zal hebben over de coach of het herstelbedrijf. Je gelooft écht dat zij jou genezen hebben en zij geloven het zelf ook.

De zelfkritiek ontbreekt bij deze burnout herstelbedrijven en -coaches. Zij zeggen dat het hún methode is die mensen herstelt, en dat is niet eerlijk.

Ik betrap mezelf er ook wel eens op. Als ik vragen krijg van mensen met een burnout, dan kan ik die beantwoorden, ze in de juiste richting helpen, en dan zijn ze verdomde blij met mijn antwoorden. Ik voel me dan goed, want ik help iemand. Ik ben een soort coach voor ze. Een tijdje later melden ze dat het beter met ze gaat en ze bedanken mij. En ik heb het idee dat ik er verstand van heb want ik heb al zoveel gelezen en zoveel gedaan. En ik ben al vele, vele stappen verder dan iemand die net gecrasht is. Dus ik ben een goeroe voor ze, een senpai. Ik weet veel, en kan anderen écht helpen met mijn kennis. Daar kan ik makkelijk geld voor vragen.

En dus heb ik zelf ook al meermalen gedacht om burnout herstelcoach te worden als ik weer beter ben. Ik heb nu al tientallen mensen naar tevredenheid geholpen. En dan creëer ik een “Kut, ik heb een burnout 10 stappen plan – lekker snel uit je burnout” om er een leuke marketing aan te geven. Oh, en ik schrijf natuurlijk een boek. En je zal zien dat 95% van mijn klanten beter wordt. Maar laten we wel eerlijk wezen, een oprechte coach zegt waar het op staat: dat het ook gewoon zeer, zeer lang kan duren. En dat het niet bewezen is dat het herstel ook daadwerkelijk wordt versneld door de gekozen coachingmethode.

En daarom vind ik dat al die burnout coaches en -herstelbedrijven een beetje liegen. Een beetje maar, maar toch. (Behalve Pieter Frijters, die liegt gewoon volledig.)

Volgende keer

Volgende keer snap ik eindelijk waarom mijn burnout zo lang duurt.

Reageren? Dat kan via Instagram.