#296: Burnout: over voeding en supplementen

Op dit blog is nog nooit iets geschreven over voeding of voedingssupplementen. De reden hiervoor is simpel en tweeledig: er is veel te veel misinformatie te vinden over deze onderwerpen en bovendien hebben voeding en supplementen vrijwel geen invloed op de genezing van burnout. In deze blogpost zal ik daar eenmalig op in gaan.

Misinformatie

Op het internet, maar ook in boeken en tijdschriften is enorm veel informatie te vinden over voeding en supplementen. Een groot deel van deze informatie is helaas gebaseerd op folklore of op resultaten van wetenschappelijk onderzoek waarbij de context en nuance wordt weggelaten. Hierdoor is het heel erg moeilijk om betrouwbare informatie te vinden.

Vrijwel elke blogger, uitgever, producent of webshop die iets verkoopt zal altijd zeggen dat de genoemde producten essentieel zijn, gezond zijn of goed werken. Er bestaan géén websites, YouTubers, Instagrammers of TikTokkers die iets negatiefs zeggen over wat ze zelf verkopen.

Hierdoor passen mensen onnodig hun dieet aan of geven geld uit aan supplementen die niets doen. De dieet-, gezondheids- en supplementenindustrie werkt daar zelf aan mee. Men praat het publiek van alles aan dat onnodig is.

Zélfs wanneer er geclaimd wordt dat er wetenschappelijke bewijzen zijn dan moet je de informatie met een korrel zout nemen. De meeste mensen begrijpen niet hoe wetenschappelijk onderzoek werkt en hoe conclusies moeten worden geïnterpreteerd; de meeste verkopers en ook de gebruikers roepen maar wat.

Dit is precies de reden waarom er niets wordt verkocht op kakikhebeenburnout.nl. Geen boeken, geen cursussen, geen andere producten. De geloofwaardigheid van de website zou op het spel staan.

Vooroordeel

Een ander probleem dat ook al niet meehelpt: klanten en gebruikers van diëten en supplementen hebben een bevestigingsvooroordeel (confirmation bias); wie een dieet of bepaalde supplementen gebruikt en zich daarna beter voelt zal daarna overtuigd zijn “dat het dus werkt”, ook al is dat niet zo.

Om te weten of iets werkt is nauwkeurig onderzoek nodig waarbij andere factoren en invloeden worden uitgesloten. Het onderzoek moet meerdere malen herhaald worden en onderworpen aan kritiek van andere, neutrale onderzoekers. De effectiviteit van een bepaalde behandeling, dieet of supplement is dus niet zomaar even te bepalen doordat een willekeurige persoon of website beweert dat het “geholpen heeft”.

Met de genoemde misinformatie en deze vooroordelen in het achterhoofd volgen hieronder de tips voor voeding en supplementen bij burnout.

Cafeïne, alcohol, energydrinks bij burnout

Stimulerende middelen zoals cafeïne en alcohol hebben invloed op spanning en kalmte en dus ook op burnout. Ze moeten vermeden worden want ze zorgen voor stressreacties in het lichaam. Er wordt uitdrukkelijk géén energie geleverd door deze middelen. Je voelt je minder moe en gaat dan méér energie verbruiken in plaats van minder. Stop dus met alcohol, koffie en energydrinks (en thee met cafeïne) als je een burnout hebt.

Ook drugs -inclusief cannabis en nicotine- zijn niet kalmerend maar geven slechts een tijdelijk lekker gevoel, waarna een stressreactie ontstaat. In werkelijkheid neemt je stress dus toe in plaats van af. Rook dus niet en gebruik geen drugs. (Dit zijn geen voedingsmiddelen maar toch relevant om hier te vermelden.)

Het dieet bij burnout

Hoewel slechts 3% van de bevolking daadwerkelijk een voedselallergie heeft zijn er veel méér mensen die bepaalde soorten voeding uitsluiten of zich richten op specifieke diëten. De één weigert gluten te eten, de ander voert een strijd tegen brood of zuivelproducten. De volgende persoon stopt met koolhydraten en weer iemand anders zweert bij meer proteïnen.

Deze focus op bepaalde soorten voeding heeft geen bewezen effect op burnout. Burnout is primair een uitputtingssyndroom en zal alleen genezen als de uitputting wordt opgelost. Dit moet worden aangepakt met voldoende rust en slaap en een juiste energiehuishouding waarbij stressfactoren worden weggenomen. Iets anders gaan eten heeft daarop geen invloed.

Wanneer je obsessief met voeding bezig gaat kan dat zelfs het probleem vergroten. Het is een behoorlijke inspanning als je in de supermarkt alle etiketten moet lezen en regels en verplichtingen gaat hanteren over wat je wel en niet mag. Het is beter om vrijheid te nemen en jezelf met rust te laten. Het wegnemen van stress en verplichtingen is bij burnout veel effectiever dan aanpassingen in de voeding.

Het is natuurlijk wél zo dat ons lichaam energie haalt uit voeding en dat je dus voldoende en enigszins gezond moet eten, maar dit is niet anders dan voor mensen zonder burn-out. Als een arts vaststelt dat je ondervoed bent dan moet je daar uiteraard iets aan doen. Als je gewoon genoeg en gevarieerd eet dan ben je doorgaans niet ondervoed en hoef je niets aan te passen.

Bij burnout komt het voor dat het gevoel van honger verstoord kan zijn. Zo kan je de hele dag enorme honger hebben, zelfs vlak nadat je een bord stamppot hebt gegeten. Ook komt het voor dat je juist totaal geen honger hebt en liever niks eet. In beide gevallen moet je gewoon doorgaan met eten zoals je het normaal ook al deed.

Probeer tijdens een burnout niet om af te vallen. Je ontneemt het lichaam energie door minder te eten en meer te sporten. Dit kost enorm veel energie die je niet hebt. Het proces van afvallen is daarbij ook nog eens stressvol (lukt het wel, lukt het niet?) terwijl je juist kalmte en rust nodig hebt. De tijd om af te vallen dus is pas nádat je burnout voorbij is.

Het is zelfs mogelijk dat je verbetering merkt als je méér gaat eten tijdens je burnout. Het lichaam heeft immers extra energie nodig om te herstellen van de uitputting. Een gezond, aansterkend dieet dat je opstelt met een arts of diëtist kan dus effectief zijn, maar nogmaals: jezelf met rust laten is beter dan allemaal strenge regels introduceren.

Voedingssupplementen bij burnout

Supplementen zijn voor gezonde mensen vrijwel nooit nodig. Heb je een burnout dan zou je denken dat een steuntje in de rug misschien wel handig kan zijn. Zo bestaan er bijvoorbeeld allerlei supplementen om tot rust te komen of beter te kunnen slapen.

Deze hebben echter meestal een averechts effect. Door voldoende ontspanning, échte rust en slaap zal je spanning dalen en zal je slaap zich op een natuurlijke manier herstellen. Supplementen die rust en slaap beïnvloeden verstoren dit proces en maken je lichaam en zenuwstelsel alleen maar verder in de war.

Het is beter om écht te kalmeren dan om een middel in te nemen dat een kalm gevoel geeft. Het is beter om écht te slapen dan een middel in te nemen waardoor je op onnatuurlijke wijze slaapt. Het is beter om écht energie op te bouwen dan een middel in te nemen waardoor je je minder moe voelt.

Bij burnout kan je soms zó erg gespannen zijn of zó slecht slapen dat het niet meer uit te houden is. Supplementen hebben dan totaal geen invloed meer. Het is dan aan te raden om naar de huisarts te gaan. Die kan tijdelijk benzodiazepinen voorschrijven die uitdrukkelijk ook niet gezond zijn, maar wel bewezen effectief en bovendien sta je dan onder controle van een arts in plaats van zelf maar wat aan te rommelen.

Het uitgangspunt bij deze medicijnen is dat je ze maar tijdelijk gebruikt en dan weer stopt. Daarom krijg je ze ook meestal maar voor een paar dagen. Bij supplementen ontbreekt die controle en loop je de kans dat je ze langdurig blijft gebruiken of dat je er steeds méér van gaat nemen.

Let overigens wel op dat antidepressiva -die óók vaak door huisartsen worden aangeraden- totaal niet helpen om burnout of uitputting te genezen. Supplementen die een soortgelijke werking hebben (zoals GABA, Ashwagandha en Sint Janskruid) geven je misschien wel een beter gevoel maar daarmee los je je burnout niet op. Het kan er zelfs voor zorgen dat je onterecht gaat denken dat je burnout voorbij is. Dan ga je te vroeg weer aan de slag en ben je in werkelijkheid nog steeds gespannen of uitgeput.

Als je twijfelt of je wel genoeg vitamines en mineralen binnenkrijgt laat dan door de huisarts (uitgebreid) het bloed testen. Pas als er een medische indicatie is om bepaalde stoffen te supplementeren dan doe je dat, maar ga niet zelf experimenteren. Je burnout zal pas weg zal gaan als je de uitputting aanpakt met voldoende ontspanning, rust en slaap. Het nemen van wat meer of minder van bepaalde voedingsstoffen heeft daarop geen invloed.

Als je bang bent dat je misschien niet helemaal gezond eet (niemand doet dat overigens) dan kan je af en toe een eenvoudige multivitamine nemen om die onzekerheid weg te nemen. Ook deze zullen je burnout niet direct genezen maar als het je een goed gevoel geeft dan kan dat meehelpen om spanning en stress te laten zakken. Laat je echter niet misleiden om tien verschillende potjes te kopen van allerlei dure merken. Het zal geen invloed hebben op je herstel.

“Baat het niet, dan schaadt het niet” is hierbij een misleidende opmerking. Het schaadt sowieso in de portemonnee en er zitten wel degelijk risico’s aan het gebruik van supplementen. Het idee dat “alles wat niet nodig is gewoon wordt uitgeplast” is helaas alleen maar waar voor bepaalde stoffen én bovendien belast je de nieren daarmee onnodig.

Afsluitend

Het is erg aanlokkelijk om op het internet te gaan zoeken naar diëten of supplementen die zouden moeten helpen bij vermoeidheid, spanning of burnout. Als je dan iets gevonden hebt dan ben je vaak opgelucht dat er misschien een kansje is dat het je helpt. Het is dus ook begrijpelijk dat je dat soort dingen dan graag wil proberen.

Maar in werkelijkheid moet je je richten op het wegnemen van stressfactoren, het verminderen van activiteiten, verplichtingen en verantwoordelijkheden en het aanbrengen van meer echte rust en slaap.. Dat zijn dingen die wél effectief zijn, in tegenstelling tot het experimenteren met voeding of supplementen.

Als je gewoon voldoende en gezond eet (niet obsessief maar normaal) dan ben je goed bezig en heb je verder niks nodig. Het komt er dan op aan om je te gaan richten op ontspannen, ontprikkelen en het nemen van extra rust en slaap.

Volgende keer

Volgende keer leer ik dat alles nóg rustiger kan.

Bekijk reacties op deze blogpost of reageer zelf via Instagram.