#120: Medicijnen bij een burnout of niet?

In dit artikel ga ik er vanuit dat je uitsluitend een burnout hebt en géén andere aandoeningen. Laat altijd een arts bepalen of je wel of geen burnout hebt. Dit artikel is niet bedoeld als medisch advies; raadpleeg altijd een arts alvorens medicijngebruik te starten, te stoppen of aan te passen.

Één van de meest gestelde vragen bij mensen die in een burnout terecht komen is de vraag of je nou wel of geen medicijnen moet nemen. Een moeilijke vraag, want er zijn zoveel aspecten aan verbonden. Onder druk van de werkgever, arbo-arts, huisarts en vaak ook de patiënt zelf wordt meestal maximaal ingezet op hervatting van het werk. Zo snel mogelijk, en dat lukt vaak sneller wanneer medicijnen worden ingezet.

Als je een burnout hebt dan word je soms ook zó wanhopig dat medicijnen een prettige verlichting kunnen geven en weer wat hoop op herstel, dus waarom niet? Maar er komen ook veel twijfels bij kijken: slaap ik wel écht goed als ik slaapmiddelen neem? Ben ik wel écht kalm als ik kalmeringsmiddelen neem? Word je van antidepressiva wel écht beter of vóel je je alleen maar beter? Maak ik het niet juist erger als ik een pilletje neem en dan gewoon doorga met mijn leven?

Het antwoord op de moeilijke vraag “moet ik medicijnen nemen als ik een burnout heb?” is echter vrij simpel. In deze blogpost dit antwoord, maar eerst wat uitleg.

Gebruik van middelen

Wie helemaal geen burnout heeft maar wel last heeft van lichte medische problemen zal als eerste naar middelen grijpen. Het begint met even een paracetamolletje nemen omdat je hoofdpijn hebt. Daarvoor ga je je toch niet ziek melden? Nee, we nemen iets om ons beter te voelen en we werken door.

Dat zijn we namelijk gewend, al ons hele leven lang. Volwassenen, studenten en tieners, zelfs kinderen krijgen deze werkwijze al mee van huis. Hoofdpijn of buikpijn? Mama heeft een Sinasprilletje. Tieners nemen tegenwoordig een Red Bull op de fiets naar school omdat ze anders niet echt wakker worden. Studenten die tentamens hebben gaan aan de valeriaan om te kalmeren, koffie om wakker te worden en bier om weer te slapen.

Het begint altijd onschuldig. Veel mensen gebruiken koffie om op gang te komen. Dat is best prima. Maar langzaam worden het er twee, of drie, of elk uur een bakkie. Vervolgens nemen we elke avond wel een biertje of wijntje om te ontspannen, want vanuit onszelf ontspannen we niet of vallen we niet zo goed in slaap. Ook geen probleem, maar we verliezen zo langzaamaan de natuurlijke manieren om wakker te worden, te ontspannen en te slapen

Het werkende leven is druk en soms zwaar. Hier en daar een paracetamolletje, wat cafeïne, een glaasje. Dat is geen probleem. Maar het wordt wel een probleem als we ondanks de inname van deze middelen toch steeds een beetje vaker moe zijn, of steeds een beetje vaker gespannen.

Meer en meer en meer

Langzaam worden we dan wat vaker verkouden, grieperig of slapjes. We blijven echter niet thuis om rustig te herstellen en we passen ons leven of ons gedrag niet aan. Nee, we halen nu voedingssupplementen; extra vitamines en mineralen en andere “natuurlijke” middelen om meer energie te krijgen, tot rust te komen of te slapen. Dat kan toch geen kwaad?

We zijn niet echt ziek of zo hoor, welnee, Maar het voelt allemaal een beetje… tja.. niet zo lekker. Ach, we hebben het natuurlijk ook heel druk gehad de laatste tijd. “Die nieuwe CBD-Olie helpt dan wel, moet je echt proberen.” Na een tijdje hebben we al vier verschillende potjes staan. Op aanraden van vrienden of kennissen nemen we ook nog potje vijf, want dat “helpt echt zó goed! Het schijnt dat je er écht energie van krijgt. Je huisarts weet dat niet hoor, je kan écht veel tekorten hebben.” En zo praten we goed dat we steeds meer middelen innemen om ons beter te voelen.

Als het winter is dan nemen we een paar weken lang dubbel zoveel multivitamines. Want het is winter dus ja, “we hebben gewoon wat meer nodig”. En alles wat je te veel inneemt dat “plas je toch weer uit”, zo is de gedachte. Maar dat is alleen maar waar voor bepaalde vitamines, en dan nog moeten je nieren harder werken om alle overschotten uit je lichaam te krijgen.

Wat we eigenlijk zouden moeten doen, dat doen we niet. Namelijk gezond eten, rustig en regelmatig bewegen in de buitenlucht, voldoende rust en slaap nemen en niet de hele tijd onze hersenen stimuleren met ons werk, telefoons, apps, radio, TV, muziek en mailtjes. Terwijl échte rust is wat we nodig hebben, rust zonder prikkels. Maar we gaan door met hard werken en rennen en vliegen en elke vrije 30 seconden op onze telefoon kijken. En als we ons kut voelen nemen we weer even wat in want “dat helpt écht!”

De meeste gezonde mensen denken en doen zoals ik hierboven probeer te illustreren. Het is zó gebruikelijk en normaal geworden dat wij allemaal verwachten dat we beter worden en energie krijgen als we maar iets innemen. Maar het is valsspelen. De energie en het betere gevoel dat je ervan krijgt, zit niet in het pilletje of het drankje. Je houdt je lichaam voor de gek door het aan te jagen en zo (onder andere) meer adrenaline en dopamine te produceren. Daardoor voel je je lekker en energiek. Maar in werkelijkheid ben je begonnen met een uitputtingsslag. Dat is op zich niet zo erg; je kan dat wel 10 of 20 jaar volhouden. En je hoeft ook niet per sé een burnout te krijgen of andere medische problemen, maar het is wel onnatuurlijk.

Burnout

Veel mensen kunnen tijdens hun vakanties nog nèt voldoende rusten om weer wat te herstellen. Maar veel mensen krijgen júist in die vakantie last van rare verschijnselen of ze worden ziek want het lichaam krijgt dan eindelijk eens de kans om van zich te laten horen. En dan neemt men nog wat extra middelen in, in plaats van zich te realiseren wat er aan de hand is. Als men daarna weer aan het werk gaat, gaat het nog nèt weer over want het lichaam begint dan weer met de aanmaak van overlevingshormonen en men is nog nèt niet uitgeput. Men leeft op het randje.

Tot nu toe is er nog steeds geen sprake van burnout. Er zijn heel veel normale, “gezonde” mensen die zo denken en zo functioneren. Iets innemen is de gekozen remedie op elk moment dat het niet zo lekker gaat. Maar dan opeens slaat de burnout wél toe. Met een klap. Alle koffie, alcohol, paracetamol, energydrinks, multivitaminen, slaapmiddelen, suiker, deadlines, prikkelingen en andere trucjes werken nu niet meer. Je bent klaar. Het is afgelopen. Je kan niks meer. Kut, je hebt een burnout.

Je gaat naar de dokter en/of de psycholoog en dan, na enkele weken van ontkenning en hopen dat het snel over zal zijn, kom je tot de conclusie dat het nog heel lang kan gaan duren. Shit, daar gaat je baan, je inkomen, je gezin, je alles. En dan kom je voor de vraag te staan: wel of geen medicijnen gebruiken? Want het begint nou toch wel erg lang te duren en je wil je beter voelen want je wil werken.

Is het nou verstandig om middelen in te gaan nemen om je “beter te voelen” en dan weer door te gaan op de oude voet? Is dat niet een verlengstuk van wat iedereen altijd verkeerd doet? Is het niet juist dé grote fout van vele huisartsen en psychiaters; meteen iets voorschrijven om de symptomen te bestrijden?

Zoals ik al schreef in blog #111 kan je een burnout niet genezen met medicijnen. Er bestaat geen medicijn dat een burnout herstelt. Voor het oplossen van een burnout heb je rust en ontprikkeling nodig en je lichaam moet langdurig in deze rust en ontprikkelstand staan. Je hebt het probleem jarenlang opgebouwd en het omgekeerde proces kan niet versneld worden met pillen. Als je pillen neemt om je weer goed te voelen en dan maar weer te gaan werken, dan is je burnout niet genezen. Je haalt weliswaar het rotgevoel weg, maar je lichaam herstelt niet.

Je leven veranderen

Tijdens het herstellen van je burnout zal je niet alleen rust moeten nemen, je moet ook acties ondernemen om je leven te veranderen. Je moet stressfactoren in je leven wegnemen, werken aan je eigen gedrag (“nee” leren zeggen bijvoorbeeld) en inzichten krijgen over wat wel en niet goed voor je is. In veel gevallen moeten daarnaast (jeugd-) trauma’s of persoonlijkheidsproblemen worden behandeld. Dit zijn essentiële zaken die niet kunnen worden overgeslagen. Ze duren maanden en soms jaren, en vereisen grote gedragsveranderingen. Dat kost nou eenmaal tijd. Je kan dit niet skippen door pillen te nemen. Doe je dat toch, dan zet je jezelf in de startblokken om er een paar jaar later nog erger aan toe te zijn.

Maar ja, soms kan je niet anders. Soms is het nodig om even wat te nemen om door een zware periode heen te komen. Mag je dan écht helemaal niks nemen? Tuurlijk mag dat. Medicijnen kunnen je helpen om door de ergste ellende heen te komen. Want je burnout is een hel, en je weet van wanhoop niet meer wat je moet doen. Als je (net zoals ik) zes maanden niet kan slapen dan mag je best eens een slaapmiddel nemen want je word gek als je niet af en toe slaapt. Als je zoveel angstaanvallen hebt dat je geen boodschappen meer kan doen dan mag je best iets kalmerends nemen.

Dus ja, pammetjes om af en toe rustig te worden of te slapen, prima. Maar neem ze niet langer dan 2-4 weken en neem er niet steeds meer. Neem ze soms ook weer een periode helemaal niet, hoe klote je je ook voelt. En weet dat deze middelen er voor zorgen dat je minder goed kan aanvoelen of je burnout nou daadwerkelijk aan het genezen is of niet. Als je pammetjes nodig blijft hebben om te kunnen slapen of werken dan is je burnout (nog) niet genezen.

En ja, antidepressiva nemen om je beter te voelen of angsten te verminderen, prima. Maar weet ook hier dat je daardoor minder goed kan aanvoelen of je burnout daadwerkelijk aan het genezen is of niet. Het duurt een paar weken voordat ze werken en je kan er ook niet zomaar mee stoppen. Zorg dat je ze na een half jaar tot een jaar weer samen met de huisarts afbouwt. Je huisarts zal je daaraan overigens niet herinneren; je herhaalrecepten gaan gewoon eeuwig door. Je zal dus er zélf om moeten vragen om ze weer af te bouwen. Als je zonder antidepressiva niet kan slapen of werken, dan is je burnout (nog) niet genezen.

Weet dus dat je burnout NIET OVER GAAT van welk medicijn dan ook. Je burnout gaat alleen over door rust te nemen en veranderingen in je leven aan te brengen. Als je dat overslaat dan genees je niet of nauwelijks, maar onderdruk je alleen maar het rotgevoel.

Het antwoord

Het antwoord is dus simpel:

Als je medicijnen wil gaan inzetten puur met het doel om zo snel mogelijk weer aan het werk te gaan, dan is mijn antwoord: NEE, NIET DOEN. Dit is de foute manier en valt onder de categorie: “door cafeïne / alcohol / energydrinks / voedingssupplementen / paracetamol / iets anders in te nemen kan ik wel weer aan de slag”.

Wil je medicijnen gaan gebruiken om het leven aangenamer te maken, terwijl je ondertussen volledige tijd en aandacht besteedt aan het herstellen van je burnout, het onderzoeken waardoor je burnout is ontstaan, en het veranderen van je leven zodat je een nieuwe burnout kan voorkomen? Dan is mijn antwoord: JA, GA JE GANG.

Volgende keer

Volgende keer herstel ik verder, maar merk ik dat ik er nog niet ben.

Bekijk reacties op deze blogpost of reageer zelf via Instagram.