#127: Eerst helemaal beter worden, of snel werk hervatten? (deel 1)

De meest gestelde vraag van mensen met een burnout is:“moet ik medicijnen nemen of niet?” (zie blog #120). De nummer twee is:“moet ik eerst wachten tot ik helemaal beter ben, of juist weer mijn werk hervatten terwijl ik nog in de burnout zit?”. Deze tweede vraag ligt een beetje in het verlengde van de eerste vraag, waarbij sommige mensen medicijnen nemen om vervolgens snel het werk weer te kunnen hervatten.

Wanneer iemand een flinke griep heeft dan wordt er doorgaans begripvol afgewacht totdat het over is alvorens men weer aan het werk gaat. Bij burnout wordt dat heel anders aangepakt. Al gauw na de eerste ziekmelding begint iedereen het te hebben over reïntegratie, weer aan het werk gaan, weer iets oppakken. En met “iedereen” bedoel ik ook echt iedereen. Niet alleen de huisarts, psycholoog, arbo-arts, bedrijfsarts en burnout-coach maar ook vrienden, familie en de patiënt zelf zijn na zes tot acht weken van mening dat het nou wel eens afgelopen moet zijn en dat er weer eens wat gewerkt moet gaan worden. Waarom is dit?

Aan de slag

Vroeger, dat wil zeggen meer dan 30 jaar geleden, werd er bij zieke werknemers eerst afgewacht tot men weer beter was, en daarna ging men weer naar het werk. Maar bij een burnout (toen heette dat nog “overspannen zijn”) duurt dat nogal lang en het kost dus veel geld. Tegenwoordig volgt men in de (bedrijfs-) gezondheidszorg het tweesporenbeleid: er moet iets gedaan worden aan klachtreductie (beter worden of symptoombestrijding) én aan reïntegratie (weer gaan werken) tegelijk. Niet alleen bij burnout, maar bij iedereen die langer dan een paar weken ziek is.

Langzaam is dit idee doorgesijpeld in de samenleving. Bijna iedereen doet het nu zo. Niet te lang thuis zitten hoor, want dat is niet goed, zo lijken wij allemaal te denken. Ook heerst er in veel bedrijven een cultuur van “ziek melden is voor mietjes”, vooral in startups en bedrijven waar jonge mensen aan het roer staan. (Hopelijk is dit door de Coronacrisis nu wat meer bijgesteld; ik zou namelijk durven beweren dat thuis blijven, social distancing, geen handen geven en niet meer met zijn allen in één open kantoorhok gaan zitten een ENORME bijdrage zullen leveren aan de vermindering van gewone verkoudheid en griep, die het bedrijfsleven miljoenen kosten.)

Bij een burnout kan je echter geen collega’s aansteken en dus is er geen reden tot thuisblijven, zo lijkt het. Maar is werken wel de beste manier om beter te worden? Moet een burnout niet eerst genezen en moet je jezelf nou niet eerst eens tot rust en belangrijke inzichten laten komen, in plaats van jezelf weer aan het werk te schoppen? Ik kom weer bij het artikel van Wilmar Schaufeli, de bekendste Nederlandse hoogleraar op het gebied van burnout. Die schrijft (PDF) dat er eigenlijk maar weinig onderzoek is gedaan naar de verschillende manieren om mensen met een burnout weer aan het werk te krijgen. Hij schrijft ook:

Wel gingen diegenen die een behandeling kregen iets sneller weer gedeeltelijk aan het werk in vergelijking met de controlegroep. Opvallend genoeg daalden burnout-, angst- en depressieklachten niet significant ten gevolge van de behandeling. Dit wijst er op dat werkhervatting en klachtreductie inderdaad twee verschillende sporen zijn.

Beter worden en weer aan het werk gaan staan dus los van elkaar. Het is helaas niet zo dat je beter wordt doordát je weer aan het werk gaat, hoewel sommige artsen, psychologen en coaches dat wèl beweren. Ik zou het zelfs durven omkeren; je wordt sneller beter of je herstelt verder als je NIET te snel weer gaat werken.

Belangen

Helaas heb je, als je een burnout hebt, een ander belang dan de rest van de wereld. Dat klinkt overdreven, maar kijk eens naar de verschillende partijen: aan de ene kant heb je je baas, die er niet beter van wordt als je langdurig ziek bent. Die huurt de arbo-arts in, die na een week of acht zonder verdere medische beargumentering ook wel vindt dat je weer eens naar je werk moet, ook al is het maar voor een uurtje.

Dan heb je nog de overheid, die met de Wet Verbetering Poortwachter van mening is dat “snel en effectief ingrijpen het verzuim korter maakt”. Hoe men aan die wijsheid komt en of het ook écht waar is voor álle soorten ziektes en aandoeningen, dat wordt niet uitgelegd. Er is in elk geval geen wetenschappelijk bewijs dat dit op burnout van toepassing is. Misschien maakt deze wetgeving het herstel van burnout wel juist lánger? Het is algemeen bekend dat drammen, dwang en druk uitoefenen bij een burnout bijna altijd averechts werkt. Met rust laten, dat zou het advies moeten zijn. Laat alsjeblieft de patiënt eens met rust. De patiënt voelt zich enorm schuldig dat er lang niet gewerkt kan worden en dat levert op zich al enorme stress op. Ga daar ook nog eens tegenaan drammen dat er weer teruggekeerd moet worden terwijl de patiënt daar helemaal nog niet klaar voor is, en het wordt alleen maar erger.

In de wet Verbetering Poortwachter zit ook nog eens opgenomen dat je een “reïntegratie tweede spoor” moet doen als het bij je huidige functie of baas niet meer lukt. (Dat is dus iets anders dan het eerder genoemde “tweesporenbeleid”, om het makkelijk te maken). Een dergelijke reïntegratie is handig als je bijvoorbeeld een ongeluk hebt gehad en dan overstapt van een lichamelijk zware baan naar een lichamelijk lichte baan. Maar toch wordt dit ook altijd geprobeerd bij burnout want het staat in de wet en je móet en zal reïntegreren, nog vóórdat je beter bent. Er is geen enkele wetenschappelijke onderbouwing dat dit het verzuim bij burnout korter maakt, maar toch moeten we het doen van de wet, en anders krijgt je baas enorme boetes.

Ben je ZZP’er? Dan wil je je werk en je klanten niet laten liggen. Zelfs al heb je een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV), dan is het slecht voor de zaken als je langdurig niet werkt. Je raakt mogelijk klanten kwijt Je bent nu zelf die baas die blijft herhalen dat je niet handig bezig bent als je te lang stopt met werken.

En dan heb je nog je vrienden en je familie. De meeste mensen begrijpen jouw burnout helaas niet, en ze vinden het maar niks als je te lang “er uit ligt”. En als je ook nog een gezin hebt of bijvoorbeeld een rol als mantelzorger dan kan de uitval eigenlijk ook niet lang duren want dat heeft allerlei nare gevolgen. Dus ook jijzelf zal dan niet snel akkoord gaan met langdurig niks doen.

Tot slot is er het financiele belang: als je niet werkt kom je uiteindelijk zonder geld te zitten. Ben je in loondienst dan kom je eerst in de ziektewet, daar gaat je inkomen al 30% omlaag. Daarna heb je mogelijk nog recht op WIA, mocht het UWV zo royaal zijn om te oordelen dat je écht niet kan werken, of anders de WW, maar ook dat eindigt een keer en dan staat de bijstand voor de deur.

Ben je ondernemer of ZZP’er dan is er sneller financiele druk. Je hebt natuurlijk helemaal geen AOV want die zou je een paar honderd euro per maand kosten. Als je die wel hebt dan is er een grote kans dat burnout sowieso niet wordt vergoed (check uw voorwaarden), want verzekeraars weigeren doorgaans om de schade en herstel van burnout te betalen, of je nou ZZP’er bent of niet. En geen enkele ZZP’er heeft natuurlijk een potje met geld achter de hand om zes tot twaalf maanden vrij te nemen; men geeft zelfs geld dat nog niet eens ontvángen is meteen al weer uit. “Ik wacht zelf ook nog op betalingen” is een veel gehoorde ZZP smoes om een factuur van een andere ZZP’er niet te betalen. Ziektewet en Werkloosheidswet daar heb je geen recht op, en je eindigt dus ook hier uiteindelijk op bijstandniveau.

Kortom: er zijn talloze redenen om zo snel mogelijk weer terug te gaan naar “normaal”. En je wil het zelf ook. De eerste weekjes zijn soms lekker, even ziek zijn. Even rust nemen. Maar hoe langer het duurt, hoe erger en irritanter het wordt. Stilzitten is niet leuk. Niet werken is niet prettig. Je verplicht vervelen is helemaal niet leuk. Nee, je hebt hier geen zin in.

De gevangenis in

Dankzij de Coronacrisis weet ook iedereen nu precies hoe dit voelt: de eerste week of twee thuisblijven was leuk, maar daarna wil je verdorie wel weer eens terug naar normaal. Dat er een “nieuw normaal” zal moeten komen, dat wil je niet horen. Daar gaan we niet aan beginnen. Dat is toch onmogelijk? Dat is toch niet leefbaar?

Dus daar zit je dan met je burnout. Je hele leven staat op zijn kop en iedereen heeft er belang bij dat je zo snel mogelijk weer gaat beginnen. Los nog van alle sociale, gezellige en vrijetijds-dingen die je ook niet al meer kan, maar eigenlijk wél wil.

Wat te doen? Alles lijkt er op te wijzen dat snel weer “terug naar normaal” gaan de enige oplossing is. Je staat onder hoge druk. En je weet ook eigenlijk niet beter, want juist deze druk, het “snel, snel, snel”, het “doorgaan en knallen” is het enige dat je kent. Het is de oorzaak van je burnout. Juist op deze manier heb je al jaren gewerkt. En probeer dan maar eens tot de conclusie te komen dat het allemaal wat langzamer mag. Dat er ook eens een keertje een jaar lang kalm aan gedaan mag worden.

Wat? Een jaar lang niksen? Dat kán gewoon niet! Misschien zelfs wel twee jaar? Neejjjj, Ab-so-luut on-mogelijk! Dat is het venijn van een burnout. Alles wat je al jaren deed blijkt fout te zijn geweest. Je moet er mee stoppen en het bovendien de rest van je leven anders gaan aanpakken. Maar dit voelt alsof je een gevangenis in wordt gesmeten waar je natuurlijk zo snel mogelijk weer uit wil komen.

Het is zó’n grote klap, je kan het je gewoon niet voorstellen. Vraag dat maar eens aan mensen die gehandicapt raken door bijvoorbeeld een ongeluk of een ernstige aandoening. Het duurt meestal meerdere jaren voordat je überhaupt kan accepteren dat het hele leven nu anders is en dat er géén weg terug is naar “normaal”.

Bij een burnout geldt dat ook, maar er is een lichtpuntje. Het lijkt namelijk alsof er nog wél een weg terug is. Je kan toch immers beter worden? Dat klopt, maar je zal wel op een andere manier gaan moeten leven en werken of je nou wil of niet. Qua lichamelijke klachten kan je nog wel voor het grootste deel weer “de oude” worden, maar toch zullen er allerlei dingen moeten veranderen en dat duurt wel even.

Net zoals iedereen die ziek is wil je deze gevangenis uit. Het is begrijpelijk en logisch dat je steeds bezig bent met de vraag:“Wanneer kan ik weer werken?” Het duurt heel lang voordat je deze vraag kan loslaten. Dat is helemaal niet raar. Ik zelf had hier meer dan twee jaar voor nodig.

Maar niets en niemand vertelt jou dus dat je eens even lekker een jaar lang uit je neus moet gaan eten als je een burnout hebt. Maar moet je dat nou niet gewoon toch maar eens proberen? Wat zijn daar dan de redenen voor? Wat zou daar het effect van zijn?

Volgende keer

Volgende keer de antwoorden in deel twee van dit onderwerp.

Bekijk reacties op deze blogpost of reageer zelf via Instagram.