#271: Uitbehandeld zijn bij burnout

Wie in een burnout terecht komt wil het liefst een behandeling krijgen om de burnout op te lossen. Helaas loopt men er al gauw tegenaan dat er eigenlijk niet zo gek veel mogelijkheden zijn. Als je naar de huisarts gaat dan komt er niet vaak iets anders uit dan 1) naar een psycholoog gaan, 2) eventueel antidepressiva nemen en 3) rust nemen en goed slapen.

Bij de psycholoog of psychotherapeut kan je aan de slag met o.a. RET, EMDR, CGT, schematherapie en verwerking van emoties en trauma. Daarnaast alles wat helpt bij het afschaffen van verplichtingen, het afleren van zelfopoffering en het afleren van perfectionisme. Een psycholoog zal echter nooit direct inzetten op “het genezen van de burnout” want psychologen kunnen burnout niet genezen en ze kennen burnout niet als diagnose. (En dat is maar goed ook, want een burnout is een lichamelijk probleem en niet geestelijk.)

Psychiaters kunnen antidepressiva voorschrijven en zullen dit ook vrijwel meteen aanbieden. Daarmee VOEL je je wel beter en kan je misschien zelfs werken, maar ook dit is geen genezing. Heb je pech dan maakt het je probleem alleen maar erger omdat je niet meer kan aanvoelen hoe het nou écht met je gaat.

Tijdens deze aanpak gaan er meestal wel een paar maanden voorbij, waarna men zich vaak weer wat beter voelt. Als je burnout echter nog steeds niet over is dan ben je op dat moment eigenlijk wel zo’n beetje uitbehandeld. Je moet nu zelf maar op zoek gaan naar wat je nog meer kan proberen.

Komt er in de GGZ geen diagnose uit omdat je eigenlijk geen trauma hebt, niets te verwerken hebt en er ook geen persoonlijkheidsstoornissen kunnen worden gevonden, dan moet je meteen al zelf gaan rommelen aan de keukentafel.

Therapieën en behandelingen

En dan gaan veel mensen aan de slag met mindfulness, mediteren, wandelen, fietsen, zwemmen, mild bewegen, hapto, fysio, massages, onstpanningstechnieken, qijong, yoga, ademhalingsoefeningen, slaaptherapie, lichaamsgerichte therapie, CSR, burnout herstelprogramma’s, coaching en wat dies meer zij.

Bij een burnout moet je er voor zorgen dat je stress daalt, emoties verwerkt worden, lichaam en zenuwstelsel kunnen kalmeren en dat je jezelf eens met rust laat. Bovenstaande zaken kunnen daar allemaal bij helpen, maar let wel: er is géén garantie dat je burnout daarmee over gaat.

Ik persoonlijk heb deze dingen inmiddels allemaal al gedaan, geprobeerd of afgerond. Ze waren allemaal lekker, leerzaam, prettig, fijn, handig of mooi, maar ze hebben óók allemaal mijn burnout niet opgelost. (Daarnaast heb ik ook nog allerlei dingen geprobeerd met voeding en/of supplementen*, maar niets bracht mij duidelijke verbetering of verandering.)

Voor wie alles al eens heeft geprobeerd blijft er nog maar weinig over. En ik ben niet de enige die eindigt zonder al te veel resultaten: wie een wat zwaardere of ernstigere burnout heeft raakt maar al te gauw door de mogelijkheden heen.

En dan kom je terecht in een eindeloze hoeveelheid van vage behandelingen, van orthomoleculair gedoe tot Chinese medicijnen tot chiropractie, osteopathie, acupunctuur, bijnierbehandelingen, craniosacraal en allerlei andere zaken waar claims worden gemaakt die niet aantoonbaar zijn en waarbij je vaak dure spullen, potjes of sessies moet aanschaffen.

Er zijn vast mensen die dit soort methodes prettig vinden en er ook “baat bij hebben” in welke vorm dan ook. Maar als je dit soort behandelaars benadert met de vraag of er ook een no-cure-no-pay behandeling wordt geboden dan verdwijnt al gauw hun enthousiasme dat de behandeling ook écht goed is voor een burnout.

Dit klinkt misschien cynisch, maar ik heb begrijpelijkerwijs enig cynisme opgebouwd tegenover burnoutbehandelingen, coaches, alternatieve therapieën en wat dies meer zij, vooral omdat er vaak snelle of eenvoudige genezing wordt beloofd die echter alleen maar kan worden waargemaakt bij lichte gevallen. Ben je een ernstiger geval, dan wordt het allemaal een stuk moeilijker, zo niet onmogelijk.

Sommigen zullen beargumenteren dat als een therapie niet werkt, dat je het dan langer moet doen. Mijns inziens werken dit soort therapieën gewoon niet als je het al zes maanden doet en nog steeds niet beter bent.

Ik heb zelfs enkele behandelaars ontmoet die zeiden dat je eigenlijk gewoon door moet gaan, ook al merk je geen verbetering. Ik vind dat oplichterij. Een burnout herstelt namelijk vanzelf, als je maar lang genoeg wacht én de juiste omstandigheden schept voor lichaam en zenuwstelsel om herstel mogelijk te maken.

Mensen die langdurig een burnout hebben ervaren doorgaans dat alleen rust nemen, minder doen, meer ontprikkelen en extra slapen helpen, maar voor de rest eigenlijk niks.

Er bestaat geen burnout behandeling

Deze ervaringen –en mijn mening over de werkzaamheid van behandelingen– komen overigens ook volledig overeen met wat er in de wetenschap gezegd wordt, bijvoorbeeld door prof. Wilmar Schaufeli, de meest bekende wetenschapper in Nederland en België op dit gebied.

Uit onderzoeken blijkt dat ontspanning, mindfulness en een cognitief-gedragsmatige aanpak bij milde gevallen van burnout nog wel wil helpen, maar bij zwaardere gevallen ziet het er minder gunstig uit.

Zélfs bij behandelingen die zich richten op het lichaam en het zenuwstelsel, zoals CSR –wat de methode is die mijns inziens het beste werkt– is vooralsnog niet wetenschappelijk aantoonbaar dat het werkt. Het CSR-centrum schrijft bijvoorbeeld zelf in een wetenschappelijke uiteenzetting dat hun onderzoek geen controlegroep omvatte en het dus prima mogelijk is dat patiënten zónder CSR-behandeling ook gewoon zouden zijn genezen. De organisatie roept dan ook op om méér onderzoek te doen.

Dit wil dus niet zeggen dat CSR niet helpt. Er zijn veel mensen die er enorm op vooruit gaan met deze methode. Ook andere lichaamsgerichte methodes waarbij meer rust en slaap worden geïntroduceerd helpen vaak enorm goed. Ik wil alleen maar aangeven dat je als patiënt geen houvast hebt; er is vrijwel niets dat aantoonbaar werkt en dus komt de huisarts er niet mee. En de ziektekostenverzekeraar betaalt het ook al niet.

Je kan er dus niet van op aan dat welke therapie of behandeling dan ook, écht werkt. Je tast in het duister. Dus moet je maar wat aanmodderen en dingen blijven proberen in de hoop dat je er verder mee komt. En dat terwijl je nergens energie voor hebt, laat staan genoeg geld.

Cynisme

Mijn cynisme is dus niet alleen maar omdat ik een ouwe zeur ben geworden die al te lang thuis zit. Er is écht geen wetenschappelijk onderbouwde behandeling mogelijk bij burnout, behalve rustig aan doen en afwachten. Nogmaals: veel therapieën en behandelingen zijn erg prettig en dat kan meehelpen om je lekker te voelen, maar ze genezen burnout niet direct.

Veel van dit soort methodes zorgen er voor dat lichaam en / of geest tot rust kunnen komen, waarna de patiënt de kans krijgt om te herstellen. Het herstel is daar dus een indirect gevolg van, maar dat kan in wezen óók worden bereikt zónder al die behandelingen en therapieën.

Het belangrijkste dat ik heb geleerd de afgelopen jaren is dat aanvaarding, huilen en slapen vaak veel beter helpen dan keihard ten strijde trekken tegen je burnout. Pas als je je er bij kan neerleggen dat niets helpt en je gewoon uit de hoge versnelling moet, dán begint het herstellen. Dit is de burnout-paradox: pas wanneer je ophoudt met strijden begin je de strijd te winnen.

Opbouwtijd = hersteltijd

Wat ook een belangrijke geleerde les is, is dat het herstellen van een burnout vaak net zo lang duurt als de opbouw ervan. Heb je dus vijf jaar in ernstige overbelasting geleefd dan kan het herstel ook zo maar vijf jaar duren, ongeacht wat voor behandelingen je inzet. Je kan hoogstens de omstandigheden voor het herstel zo goed mogelijk organiseren en dan ben je inderdaad sneller genezen dan wanneer je blijft doorgaan met je leven zoals je het altijd al deed.

Het is dus voor langdurige gevallen vaak prima verklaarbaar waarom er geen of slechts weinig herstel lijkt te zijn. Wanneer het ook nog eens niet de eerste burnout is maar een tweede of derde, dan wordt het herstellen nóg lastiger. Het heeft weinig zin om dan steeds maar weer allerlei therapieën of behandelingen te gaan proberen. “Laat jezelf gewoon eens met rust” is een veel beter advies.

Begrijp me niet verkeerd, als je een burnout hebt dan wil je dolgraag één of meerdere behandelingen of therapieën proberen. Doe dat ook vooral, zeker als je je er prettig bij voelt. Maar pas op dat er geen wanhoop of obsessie ontstaat omdat je zó, zó graag van je burnout af wilt. Wees nuchter en analyseer elke vier weken of je er ook écht wat aan hebt.

Uitbehandeld bij burnout

Het is concluderend best makkelijk om bij een burnout uitbehandeld te raken. Als de weinige reguliere opties niet werken dan moet je op eigen houtje verder.

Coaches beloven van alles maar niemand heeft bewijzen dat hun methodes echt werken. Wie een paar maanden zelf in het bos gaat lopen zonder een coach heeft net zo veel kans om daarna genezen te zijn, maar dan voor ongeveer 2975 euro (ex. BTW) minder.

Alternatieve leef- of geneeswijzen hebben vaak ook het antwoord niet, behalve “baat het niet, dan schaadt het ook niet” waarbij de schade in de portemonnee snel wordt overgeslagen. Ook kunnen de extra leefregels en dingen die je allemaal moet doen en laten juist stressverhogend werken, terwijl je nou juist eens van alle verplichtingen af moet.

Uitbehandeld zijn bestaat gewoon. Chronische overspanning, chronische vermoeidheid en chronische burnout bestaan gewoon. En daar zou je je ook bij kunnen neerleggen door te stoppen met al die therapieën en behandelingen. Dat kan zoveel extra rust in de tent geven.

Ik wil niet beargumenteren dat je helemaal niks moet doen: een burnout moet wel degelijk behandeld worden. Maar er komt een moment dat je uitbehandeld bent. Op dat moment kan het soms heel erg goed voor je zijn om dit te aanvaarden en te kiezen voor rust.

Als je geen behandelingen volgt, hoef je ook nergens heen. Je hoeft niet op tijd te komen, geen huiswerk, opdrachten of oefeningen te doen en je hoeft je geen zorgen te maken of het wel vergoed wordt. Je hoeft niet bang te zijn dat je het verkeerd doet of dat het niet werkt. Deze heerlijke, opluchtende vrijheid kan voor veel mensen juist precies de behandeling zijn die ze nodig hebben.

Volgende keer

Volgende keer leer ik hoe ik op tijd kan stoppen.

Bekijk reacties op deze blogpost of reageer zelf via Instagram.

*Ik schrijf nooit over voeding of supplementen omdat in die wereld te veel sprake is van valse informatie, misleiding en oplichterij.