#252: Ik begin met de OR-methode van Fleming

Ik heb het boek “Je vermoeidheid te lijf” van Annemarieke Fleming gelezen. (Lees hier mijn boekrecensie.) Het gaat over de invloed van extra rust en slaap overdag. Het boek is wetenschappelijk van opzet en legt uit hoe de auteur patiënten op meerdere momenten per dag vijftien tot twintig minuten laat rusten in een liggende positie met de ogen dicht.

Ik kom terecht in een feest van herkenning. Hoewel het boek gericht is op mensen met chronische vermoeidheid, zoals bijvoorbeeld bij long-COVID of na een intensieve medische behandeling voor kanker, herken ik enorm veel. Volgens mij is uitputting overal hetzelfde en de oplossing ervoor óók. Het maakt niet uit of je te hard gewerkt hebt, te veel gemantelzorgd hebt, te hard gesport hebt, of bent leeggezogen door een langdurige ziekte of behandeling.

Plat liggen

Ik zie dankzij het boek in dat uitputting kan leiden tot angststoornissen en dat de stressrespons “aan” kan blijven staan vanwege vermoeidheid. Ik leer dat je onrust en gejaagdheid kan voelen zodra je rust neemt. Ik herken de positieve invloed van mild bewegen (in de natuur en niet in de sportschool of een drukke stad) op het slaap- en stresssysteem; allemaal dingen die bij burnout ook van toepassing zijn.

Met extra slaapmomenten worden volgens Fleming de energiereserves in het lichaam opgebouwd. Ook kan de chronische stressrespons ermee worden doorbroken. Het boek is niet bedoeld voor mensen met een burnout maar met aan paar aanpassingen zie ik duidelijk dat ik er wat aan kan hebben.

Het CSR centrum en ook Praktijk Venkelveld wijzen al jarenlang op het feit dat je bij een burnout extra moet gaan slapen / rusten. Dit in tegenstelling tot veel behandelaars die maar hameren op activeren, langzaam opbouwen en niet helemaal stil komen te staan. Óók Fleming zegt dat activerende behandelingen helemaal niet leiden tot opbouw van energiereserves en dat er juist méér slaap zou moeten worden voorgeschreven.

Wat helemaal nieuw voor me is, is dat Fleming zegt dat alléén LIGGEND RUSTEN met de OGEN DICHT daadwerkelijk als rusten gezien kan worden. Met een theetje op de bank zitten is volgens het boek dus gewoon een activiteit, en dat is NIET rusten. Het boek legt ook uit hoe de processen in het lichaam werken wanneer er daadwerkelijk liggend gerust wordt.

Ik had daar nog nooit over nagedacht en ben het daar wel mee eens. Ik merk duidelijk dat als ik ga liggen met mijn ogen dicht, dat mijn lichaam (en vooral mijn hoofd) allerlei dingen gaat doen die zittend met een theetje niet gebeuren. Er verschijnen andere gedachten, spieren ontspannen zich, ademhaling verandert, soms komt er een soort “droom”stand (of dagdroom stand); en dat terwijl ik niet eens slaap. Je hoeft volgens Fleming dan ook niet per sé in slaap te vallen.

Langer dan 20 minuten liggen mag niet, omdat dan de nachtrust negatief kan worden beïnvloed. Alleen voor extreme gevallen staat het boek toe dat er in de middag éénmalig maximaal 90 minuten wordt geslapen, en dit moet dan vóór 15:00 gebeurd zijn. Het liefst neemt de patiënt helemaal geen siësta, maar dus alleen de korte ligmomenten op vaste tijden.

Dit spreekt de theorie van Venkelveld tegen, die een verplichte middagslaap van 90 minuten hanteert, en die van het CSR centrum, dat adviseert om altijd en overal zoveel mogelijk te gaan slapen zonder enige beperkingen.

Op de bank

Ik herinner me opeens weer de eerste jaren van mijn burnout, waarbij ik eigenlijk de hele dag door regelmatig plat lag, simpelweg omdat ik niks anders kon.

Tijdens die momenten werd ik vaak rustig en viel ik soms zelfs in slaap. Het voelt opeens heel raar voor me dat ik al zo lang niet even plat heb gelegen op de bank overdag. Ik sta altijd maar “aan” en voel me steeds licht gespannen en nerveus. Ik wil zo graag weer eens kalm worden zoals toen. Dat je lekker wegdommelt. Ik verlang daarnaar, naar lekker dommelen en kalm zijn, maar het lukt me al zo lang niet meer.

Nadat ik het boek gelezen heb besluit ik om (nog) niet meteen precies de beschreven OR-methode (Opbouw van Reserves) te gaan doen, want dan ga ik weer obsessief allerlei regels volgen wat bij mij meestal tot méér stress leidt in plaats van minder. Bij een burnout is het noodzaak om “alles wat moet” te vervangen door “alles mag”. Maar ik ga wel veel vaker plat liggen, met de ogen dicht, in plaats van gewoon te zitten.

Bij de CSR methode wordt er aanbevolen om na elke activiteit een rustmoment te nemen. Bij de OR-methode moet je de rustmomenten steeds op dezelfde tijdstippen nemen. Telkens twee uur actief, dan 20 minuten rust, bijvoorbeeld. (Dit omdat het lichaam dan kan wennen aan een bepaalde regelmaat.) Bij beide methodes moet je dus niet gaan afwachten totdat je klachten hebt of moe bent: de rustmomenten moeten áltijd plaatsvinden, ook al voel je je prima.

Ik besluit deze methodes te combineren: ik ga na elke activiteit rusten (dus niet per sé op vaste tijden), maar deze rust moet dan wel PLAT LIGGEND zijn met de ogen dicht. Ik ga ook geen wekker zetten om niet over de 20 minuten heen te gaan. Ik ga hier “met gevoel” mee om. Niet uren lang liggen, maar ook geen keiharde grenzen.

Liggend rusten

Mijn eerste ligmoment, na enkele jaren niet liggend gerust te hebben, is prettig. Ik ga plat op mijn rug liggen op de bank, met een lekker kussentje. De CV ketel staat heerlijk te snorren want het is de eerste echt koude dag van het jaar. Ik voel de warmte van achter de bank over mij heen stromen.

De eerste 5 minuten gonst en bonst mijn hoofd. Het is de gebruikelijke bonzende kop die vaak bij burnout, overspanning en overprikkeling vóórkomt. Dit gebeurt eigenlijk de hele dag maar is mild. Pas als ik plat ga liggen met de ogen dicht, dan voel ik het gebons echt goed. Na een minuut of tien wordt het gonzen en bonzen minder. Langzaam zak ik in een soort kalmere stand.

Ik lig lekker en wacht gewoon tot ik ofwel in slaap val ofwel geen zin meer heb om te liggen. Na precies 20 minuten gaan mijn ogen open en ben ik “klaar”. Misschien is het toeval maar het lijkt alsof mijn lichaam vanzelf al weet dat het nu genoeg is.

Ik sta op en ga thee zetten. Ik voel me best goed, Het liggende rustmoment was prettig en het lijkt wel of ik er van ben opgeknapt. Wat fijn! Ik heb een positief gevoel.

Een paar uur later neem ik weer een ligmoment, en dan zo verder, ongeveer na elke activiteit weer. Ze zijn allemaal niet zo prettig als het eerste moment, en ik voel me ook niet steeds zo super opgeknapt. Dat had ik ook niet verwacht overigens, ik ga er vanuit dat er ook onprettige ligmomenten bij zullen zijn. In het boek staat namelijk dat het lichaam kan protesteren tegen de rustmomenten, omdat het niet meer in staat is om de juiste signalen af te geven.

Bij burnout is het overduidelijk dat de signalen die het lichaam geeft vaak niet meer kloppen; het hele systeem is van slag. Het is dus logisch dat niet elk ligmoment prettig zal zijn of direct verbetering zal opleveren. Volgens het boek kan het lichaam zelfs gaan protesteren waardoor het liggen in het begin als onprettig kan worden ervaren.

Na elk ligmoment voel ik me sloom en loop ik rond alsof ik steeds mijn ogen dicht wil doen. Ik voel me steeds wat moe maar niet uitgeput. Ook voel ik me wat kalm, maar ik heb niet het idee dat ik écht helemaal lekker kalm ben. Het is een merkwaardig soort vorm van “onrustig kalm”.

Liggend rusten dus, met de ogen dicht, dat is mijn nieuwe ding. Hiermee hoop ik verder te kunnen herstellen.

Volgende keer

Volgende keer: een ernstige angstaanval.

Bekijk reacties op deze blogpost of reageer zelf via Instagram.