#269: Pauzes nemen, stoppen, niet doorgaan

Onlangs heb ik een YouTube filmpje gemaakt (is een hobby van me) en toen ik daarmee bezig was heb ik een aantal lessen geleerd over concentratie, doorgaan, stoppen, belastbaarheid, e.d. (zie blog #268). Ook heb ik inzicht gekregen in wat er precies gebeurt als ik geconcentreerd ergens mee bezig ben.

Dit alles is eigenlijk cognitieve gedragstherapie. Dit wordt veel ingezet door psychologen bij burnout en overspanning e.d. Je gaat dan kijken wat je gedrag is en (h)erkennen welk gedrag welke gevolgen heeft.

Bij mij is het dus zo dat als ik bezig ga (ongeacht of het een klus in huis is, iets op de computer, of een gesprek met iemand) dat ik de controle verlies over mezelf. Ik kom in een automatische piloot terecht. Ik kom in “de flow”. Nou is een lekkere flow natuurlijk prima want dat werkt gewoon prettig en je krijgt je taken af.

In de flow

Maar bij mij zorgt de “flow” ervoor dat ik niet meer naar mijn lichaam kan luisteren. Ik heb dan niet meer door hoe lang ik nou eigenlijk bezig ben. Ik heb niet meer door of ik honger heb of dorst. Ik voel niet meer of ik naar de WC moet, en ik voel niet meer of ik moe ben.

De “flow” is dus ongezond voor me. Want ik negeer mijn lichaamssignalen en dan ga ik kapot. Dit is letterlijk hoe ik mijn hele werkende leven (±28 arbeidsjaren) in elkaar heb gezeten maar ook bij hobby’s en vrije-tijd zaken doe ik het op die manier. Ik reed vroeger bijvoorbeeld met gemak 12 uur lang in de auto naar zuid Zwitserland. De “flow” zorgde er wel voor dat ik geen pauzes nodig had.

Ik nám natuurlijk wel pauzes, maar dat was gewoon omdat ik rationeel kon bedenken dat heel lang autorijden onveilig kan zijn en dat je wel écht moet eten en drinken tussendoor. En naar de WC gaan, en af en toe niet rijden maar even rondlopen en uitrusten. Maar de signalen van mijn lichaam zelf, die voelde ik totaal niet. Het waren puur rationele beslissingen.

Nou ben ik niet de enige. Heel veel mensen doen hun werk of huishouden of andere taken op een automatische piloot, zonder erbij stil te staan hoe het nou eigenlijk met ze gaat. Dat is ook waarom elke mindfulness-app of -training aandacht besteedt aan het “inchecken met het lichaam”. Even een momentje nemen om aan te voelen hoe het met je gaat. Hoe voelen de benen, hoe voelt de buik, de rug, de nek, het hoofd? Allemaal heel kneuterig, maar mensen zoals ik zijn kennelijk niet (meer) in staat om te voelen.

Eigenlijk moet je na elke 25 minuten van activiteit even 5 minuten pauze houden (dit wordt de pomodoro techniek genoemd). In die pauze moet je NIET OP JE TELEFOON GAAN KIJKEN maar juist even helemaal niks doen, voor je uit staren, en aanvoelen hoe het met je lichaam gaat. Je staart in de verte; even “zoning out”, ofwel de ogen op wazig en de hersenen met rust laten.

Ik begin vandaag met kleine stapjes aan een nieuw filmpje. Ik wil het maken van filmpjes zien als leer- en re-integratie traject. Zoals ik vorige keer al schreef moet ik mezelf een aantal zaken aanleren als ik ooit nog gezond wil kunnen functioneren.

Wat ik moet leren

Aan de ene kant moet ik leren om rust en herstel stelselmatig in te plannen en uit te voeren. Óók als ik me beter voel, óók als ik meer energie heb, en óók als ik misschien ooit weer een baan heb.

Aan de andere kant moet ik leren om niet “in de flow” terecht te komen waardoor ik alles van mijn lichaam negeer, zoals honger, dorst, moeheid, en aandrang om naar de WC te gaan. En als ik per ongeluk wél in de flow kom, dat ik er ook iets aan kan doen.

Ik kan gelukkig inmiddels nu wél zien waar het misgaat, en welke dingen ik al wel goed doe en nog niet zo goed doe. Ik ben nu “bewust onbekwaam”, zoals dat heet volgens het competentiemodel van Maslow. Ik ben mij ervan bewust dat ik dingen niet goed aanpak; ik hoef alleen nog te leren hoe ik de foute dingen beter kan doen.

Dus ik begin aan het nieuwe filmpje. Op de eerste ochtend neem ik mijn tekst op. In 25 minuten vertel ik mijn verhaal voor de camera. Daarna stop ik. Ik laat de beelden op de camera staan; ik doe er niks mee. Ik stop. Want op tijd stoppen is goed. Een taak HOEFT NIET AF! Het is nu weer tijd voor mijn lichaam, mijn rust. Ik moet nu herstellen van deze activiteit.

Pas de volgende ochtend haal ik de beelden van de camera, stop ze in de computer, en begin ik met monteren en nabewerken. Ik schreef al eerder dat het maken van filmpjes / videos bij mij ongeveer een uur per minuut kost: een uur werkt levert gemiddeld één minuut aan eindresultaat op. Een filmpje van tien minuten kost dus vier ochtenden van ±2,5 uur om te maken.

Leuk

Ik “zondig” een paar keer. Op twee van de vier ochtenden sla ik mijn liggende rustpauze over. Ik zit zodanig in de flow dat ik de pauze negeer, terwijl ik NOTA BENE een alarm heb gezet op mijn telefoon wanneer ik pauze moet nemen om liggend te rusten. Maar het komt niet zo zeer door “de flow” dat ik zondig, het is meer omdat het zo leuk is wat ik aan het doen ben.

Enthousiasme voor het werk is óók een valkuil dus. Het is dus niet dat ik als een zombie mijn werk zit te doen; het kan ook zomaar gewoon heel erg léuk zijn wat je aan het doen bent, waardoor je niet kan stoppen. Dit is een nieuwe les voor mij; iets kan zo leuk zijn dat je vergeet dat je ook nog pauzes moet nemen.

Dit herken ik ook nog van toen ik nog werkte. Sommige dingen zijn gewoon écht heel leuk en stoppen is dan onmogelijk. Als een kind dat steeds maar rondjes blijft rennen omdat het zoooo super leuk is, en dan niet meer kan stoppen. Aan het eind van de dag is het dan janken en jengelen, want de energie is op en de prikkels waren te veel.

Mensen krijgen bij burnout vaak het advies om vooral leuke dingen te doen. Ik zou daaraan willen toevoegen dat leuke dingen óók gewoon energie kosten en óók voor (over)prikkeling zorgen. En dat er bij leuke dingen dus ook uitputting en achteruitgang kunnen plaatsvinden. Het enige voordeel van leuke dingen doen is dat er geen gezeur uit voorkomt, maar plezier.

Het advies moet dus niet zijn om leuke dingen te doen. Het advies moet zijn om gestructureerd rust en ontprikkeling aan te brengen in het leven.

Nadat het filmpje af is besluit ik om een paar dagen weer niks te gaan doen. Ik voel dat mijn hoofd weer wat duizeliger wordt en dat ik minder rustig ben. En dat is een heel goed besluit, want het gaat in tegen de automatische “flow”. Normaal zou ik gewoon verder gaan met iets anders. Ik leer luisteren naar mijn lichaam.

Goed zo Martin, je komt er wel.

Volgende keer

Volgende keer word ik weer onrustig.

Bekijk reacties op deze blogpost of reageer zelf via Instagram.