#321: Volledig stoppen met radio, TV, games, internet, apps en social media is best eenvoudig

Omdat ik gestart ben met het 4-fasen herstelprogramma voor burnout van de Doetinchemse huisarts Ernst Ellis (zie blog #320) moet ik een leven gaan leiden als een “koe in de wei”, zoals hij dit noemt. Dit komt neer op eten, een beetje sloom rondlopen en voor de rest niets doen. Deze eerste fase is het moeilijkste gedeelte van het programma waarbij elke vorm van elektronisch vertier bovendien zo goed als verboden is. Geen televisie, internet, games, apps, social media, tablets of telefoons. Dit moet allemaal tot een minimum beperkt worden totdat de eerste twee fasen zijn doorlopen.

Uiteraard zal je nu denken:“hoe is het in vredesnaam mogelijk om alle elektronica af te schaffen? Bijna het hele leven is digitaal?!” en dat dacht ikzelf ook. Tweede gedachte:“hoe kom je ooit de dag door als je niks mag kijken of luisteren?” Gelukkig herinner ik mij de jaren ’80 waarin er overdag geen televisie was, helemaal geen internet, geen apps en geen social media. Het is dus vast wel mogelijk om slechts te neuspeuteren, tijdschriftjes door te bladeren en met Lego te spelen want we deden toen niet anders.

En inderdaad, het kan gewoon. Het kostte mij maar 10 dagen om er vanaf te komen. Het is wel kut. Heel kut. Maar na 10 dagen is het niet kut meer en juist lekker en dat verraste mij zeer.

De bedoeling van deze ingrijpende beperkingen is dat de hersenen ontprikkeld worden om te kunnen herstellen van overbelasting. Naast de anti-elektronicamaatregelen mogen alle activiteiten die je doet niet langer duren dan de concentratietijd: iemand die zich bij het lezen van een boek bijvoorbeeld maar 30 minuten kan concentreren moet er voor zorgen dat afspraken, winkelbezoek, doktersbezoek en wat dies meer zij niet langer dan die 30 minuten duren. Langer volhouden betekent dat de hersenen weer over de grens worden belast en dat werkt het herstel van burnout tegen.

Ontprikkelen

Net zoals iedereen kijk ik als ik wakker wordt meteen op mijn telefoon hoe laat het is. Maar dan zie je ook meteen de notificaties staan die zijn binnengekomen en kijk ik meteen alweer “per ongeluk” wat er nog meer op de telefoon te beleven is. Gelukkig heeft de iPhone een “focus mode”: als eerste ontprikkelmaatregel stel ik in dat hij van 20:00 – 08:00 automatisch op “stilte” gaat. Dit betekent dat de notificaties gedurende die tijd ook niet zichtbaar zijn op het beginscherm. Op deze manier laat mijn telefoon mij dus vanzelf met rust.

Overdag staan mijn notificaties wel aan, maar altijd ZONDER geluid en ZONDER trillen en alleen de belangrijke apps mogen notificaties sturen. Dat zijn telefoon, Whatsapp, bank, overheid, Weeralarm en gezondheidsapps. De rest gaat allemaal UIT. Ik was eerder al uit álle appgroepen gegaan toen ik enkele jaren geleden concludeerde dat 99% van alle shit in appgroepen onnodig is en er voor noodgevallen toch wel wordt gebeld.) Zo, dat is één.

En dan nummer twee: het verwijderen van social media apps. Ik zit veel op Reddit en TikTok, beide zijn zeer verslavend. Als je na de eerste tien minuten door de skibidimemes heen bent zal de app zich gaan richten op wat jij leuk vindt en dat wordt dan steeds beter afgestemd. Ik zelf volg zaken over politiek en technologie alsmede enkele standup comedians. Maar ik flikker Reddit en TikTok nu van mijn telefoon. Gelukkig gebruikte ik sowieso al geen nieuws-apps, geen Facebook (is alleen voor bejaarden), geen Instagram Reels (de TikTok wannabe), geen YouTube Shorts (de Instagram Reels wannabe) en ook geen shopping- of winkelapps (ik ben een man dus ik shop niet).

Ik ben ook nog eens een telkens-hetzelfde-rijtje-onnodige-apps-opstarten type. Mail, WhatsApp, Weerbericht, Signal, een tweetal nieuwswebsites en dan vijf minuten later weer hetzelfde rijtje. Dus Weerbericht moet er ook af en openstaande Safari-tabbladen sluit ik allemaal. De andere apps verwijder ik van mijn home scherm zodat ik ze niet meer zie staan, maar als ze echt nodig zijn heb ik ze dus nog wel.

In de Mail app verwijder ik vier accounts maar behoud ik wel mijn hoofdaccount dat voor financiën, verzekeringen, overheid en huisarts gebruikt wordt. Mijn blogposts plaats ik elke woensdag op Instagram en Threads maar dit gaat via een automatisch systeem dus de apps zelf kan ik gewoon verwijderen. Ik schrijf mijn blogposts altijd vier tot zes maanden vooruit dus ik kan makkelijk een tijdje doorgaan zonder er iets voor te hoeven doen. Oké, ik ben nu klaar voor de totale ontprikkeling.

Ik erger me aan mezelf

Ik krijg vrijwel meteen ontwenningsverschijnselen. Op elk leeg moment wil ik mijn telefoon pakken. Kak, niks te doen op mijn telefoon. Het irriteert me. Ik begin te zuchten en te steunen. Klotezooi. Maar ik hou het vol. Ik zie langzaam in hoe irritant ik zelf eigenlijk ben. Mijn brein wil telkens allemaal shit op mijn telefoon aanklikken. Mijn telefoon ligt met het scherm naar beneden op de bank en maakt geen enkel geluidje meer maar mijn hand wil er steeds naartoe. Ik heb ruzie met mijn hand en mijn brein en mijn telefoon.

Een dag of zeven lang is het echt super klote. Het is alsof je constant ergens jeuk hebt of een gigantische kriebel in je keel die elke vijf minuten blijft terugkomen. Ik schrik ervan hoe tergend verslaafd ik aan mijn telefoon ben, ook al ben ik nog een mild geval. Ik had er nooit honderd apps op staan maar slechts een handjevol, maar toch lijkt er een enorm gat in mijn leven te zijn ontstaan.

Het is zwaar. Ik word steeds vaker een beetje boos als ik met mijn hand weer naar de telefoon ga. Er is niets interessants meer op mijn telefoon maar toch gaat mijn hand er steeds naar toe voor het geval dat er misschien wél iets is. “Hou op! Rot op met die telefoon!. Martin, eikel laat die kuttelefoon liggen!” Ahhhh gelukkig! Er verschijnt een bericht van “Mijn Overheid”! Dat is één van mijn belangrijke uitzonderingen en dus mag ik kijken. Mijn rijbewijs verloopt bijna. Jippie, nu mag ik even op mijn telefoon om een nieuwe aan te vragen! Het is werkelijk té zielig.

Nieuws en TV

Het nieuws lezen is makkelijker om mee te stoppen. Als je slechts drie dagen volhoudt om geen nieuws te lezen dan mis je het ook niet meer in mijn ervaring. Het nieuwe kabinet? Palestina? Het milieu? Trump? Whatever. Ik ben er verbaasd over dat onderwerpen waarover ik mij druk maakte zomaar vanzelf uit mijn hersenen verdwijnen. Weg met die zooi, mijn herstel is belangrijker. En dat geeft rust. Je ergeren aan de wereld is een leuke hobby voor gezonde mensen maar niet voor burnouters.

Het afschaffen van televisie leek heel moeilijk maar ik keek sowieso al nooit standaard TV; ik keek alleen veelvuldig naar Netflix en YouTube. Dit deed ik al lange tijd zonder reclames want als iets je hersenen overbelast dan zijn het wel de voortdurende onderbrekingen en het lawaai van reclames. Mijn Netflixabonnement had ik vorige maand toevallig al opgezegd omdat ik alles al twintig keer had gezien en er geen nieuwe “blockbuster” series meer verschenen. Sinds Fargo verdween begon de aftakeling. Het televisietoestel (waar ik Netflix en YouTube op heb staan) gaat nu uit en niet meer aan, idem in de slaapkamer.

‘s Avonds na het eten is het wat lastig. Wat doe ik? Voor me uit staren? Ja inderdaad, voor me uit staren en niet de hele tijd de telefoon pakken of de TV of muziek aangooien. Ik ga daadwerkelijk regelmatig een kwartier voor me uit staren maar uiteraard mag ik ook nog wel wat lezen (als het niet te ingewikkeld is), tijdschriften bladeren, fotoboeken kijken, stripboeken lezen, kort met buren kletsen, buiten een rondje lopen of milde, lichte hobby’s waarvoor je je hersenen niet nodig hebt.

En dan is er nog de regel waarbij alles wat je doet niet langer mag duren dan de concentratietijd. Bij mij is dat 30 minuten. Na elke activiteit ga ik dus na 30 minuten weer terug naar niks. Zitten met de ogen dicht, even voor me uit staren. Even rondlopen in huis of tuin, een prullenbakje legen. Iets opruimen, maar héél weinig. Herhaaldelijk wijs ik mezelf erop dat ik een “koe in de wei” zal zijn. En koeien doen niet zo veel, behalve dom kijken als je langs ze loopt.

Games

Ik ben niet echt gameverslaafd maar ik ben zelf wel de maker van twee iOS-puzzelspellen (spam alert!): SevenBloks en Blok10. Als je zelf spelletjes maakt moet je je eigen games dus ook eindeloos vaak spelen om ze te testen. Om te controleren of ze goed werken, of ze leuk zijn, etc. Ik ben daarmee nu gestopt want ik weet dat mensen toch meteen een 1-ster waardering neerplempen als er iets niet klopt. Ik zie het wel weer als dat gebeurt. Ik merk dat deze spellen inderdaad verslavend zijn en dat het nog niet zo makkelijk is om ermee te stoppen. Maar ik stop wel. Ik stop met het spelen van mijn eigen games. Dag games, ik laat jullie los.

Uiteraard is er soms iets dat écht moet. Dan heb je iets nodig en dat moet je online bestellen. Soms gebeurt er iets en moet je een half uur bellen met iemand die hulp nodig heeft. Soms krijg je een brief van de gemeente en moet je dingen opzoeken. Of je moet administratie doen of geld overmaken. Dat mag natuurlijk heus wel binnen het herstelprogramma. Ik zorg ervoor dat ik die dingen niet allemaal tegelijk of achter elkaar doe. Steeds weer rust er tussen. Rust en daarna nog eens rust.

Deze rust is in het begin helemaal geen rust en super irritant. Scrollen op de telefoon voelt altijd veel lekkerder dan rust. Rusten voelt onrustig en actief zijn geeft paradoxaal genoeg een rustiger gevoel. Na enkele dagen komt er echter een omwenteling. Ik ga wat vaker even liggen of zitten met mijn ogen dicht. Na vijf minuten begint mijn brein te dagdromen en verschijnt er een prettiger vorm van rust. Hee, wat is dit een onverwacht aangename verrassing! Het lijkt wel of mijn lichaam dit lekker begint te vinden. Shit, wat raar, mijn gedachten willen weer TikTokken maar mijn lichaam wil nog even kalm blijven liggen.

Langzaam wen ik af. De nieuwslees-verslaving verdwijnt als eerste. Al gauw merk ik dat de wereld toch wel doorgaat ook al volg ik haar niet meer. De YouTube-verslaving zakt als tweede in. De rust begint fijner aan te voelen dan het getetter en het geklets. Wat praat iedereen op YouTube toch eigenlijk irritant snel als je er even bij stilstaat. Ik sta paf dat ik deze informatielawine na enkele dagen al niet meer mis terwijl ik dacht dat ik niet zonder zou kunnen. Ik begin de stilte prettiger te vinden.

De social media-verslaving en het niet meer steeds nutteloos opstarten van allerlei andere apps duren wat langer, maar uiteindelijk vergeet ik alles “wat ik volg”. Je hoeft helemaal niemand te volgen en je mist écht niks ook al denk je dat je van alles mist. FOMO is slechts een verzinsel van je hersenen. De flauwekulargumenten zoals “maar ik wil op de hoogte blijven wat mijn vrienden allemaal doen die ver weg wonen” blijken inderdaad flauwekulargumenten te zijn. Als je eens per twee maanden iemand spreekt dan weet je genoeg over hun leven en je hebt nog een leuk gesprek ook om alles even bij te praten.

Tien dagen

Tot mijn grote verbazing ben ik na tien dagen afgewend. Sterker nog: ik heb zelfs geen behoefte meer aan al die onrust. Mijn hoofd wordt steeds leger en ik begin dat prettig te vinden. Het omgekeerde gebeurt nu: de apps en de eindeloze entertainment beginnen vervelend te worden, het “laat me lekker met rust” gevoel begint te winnen.

Opeens valt me op dat ik mijn twee televisietoestellen al een week uit heb staan. Echt uit. Niet eens op de stand-by stand. De afstandsbedieningen liggen zelfs ergens anders en er komt stof op te liggen. Mijn telefoon ligt steeds vaker óók niet meer naast mij maar op het plankje met portemonnee en sleutels. Mijn iPad ligt op zolder en staat uit. Mijn computer, die altijd in de slaapstand stond, staat nu ook uit. In de slaapkamer gaat zelfs het stekkerblok van de TV eruit, wat ook weer twee lampjes scheelt. Als ik in de nacht wakker word is het nu écht donker. Een maand geleden overwoog ik nog om deze oude TV maar eens te vervangen door een nieuwe, en nu lig ik TV-loos in bed. Als kers op de taart ligt mijn telefoon nu ‘s nachts niet eens meer in de slaapkamer.

Ik heb een stapel Suske & Wiskes, Spekkie Big en computerbladen uit de jaren ’80 (Your Sinclair) voor als ik me verveel. Ik kan me zo voorstellen dat je ook kan gaan breien, schilderen, puzzelen of andere lichte dingen die vooral niet op een schermpje plaatsvinden. Heb je een partner dan kan je gaan Rummikuppen of Barricade of zo. Op de tafel. Met een bord. Van karton. Niet op je fucking iPad dus. Die radio of televisie hoeft écht niet aan. Flikker ze gewoon uit, ook al heb je geen burnout. Stilte is zoveel prettiger. Het blijkt helemaal niet zo moeilijk te zijn om af te kicken.

Voordat ik begon dacht ik dat het herstelprogramma onmogelijk zou zijn. Hoe kan je in hemelsnaam zonder elektronisch vertier de dagen doorkomen? Het was inderdaad klote, een aantal dagen. Maar nu is het opeens zo heerlijk rustig! Ik ga dit met gemak kunnen! Uiteraard bestaat nog steeds de kans dat ik terugval in mijn oude gedrag, ongeveer vijf minuten nadat ik deze blogpost heb gepubliceerd, maar ik hoop het vol te houden.

Dat gaat vast wel lukken. Één keer installeer ik namelijk de TikTok app weer even terug op mijn telefoon. Een vriend zegt namelijk dat mijn account verwijderd lijkt te zijn. Ik log in om het te controleren maar het is allemaal in orde. Ik schrik opeens van de drukte en het lawaai in de app. Niemand houdt zijn harses eens en de muziek is altijd versneld. Het is helemaal niet leuk om te TikTokken en ik verwijder de app meteen weer.

Ik ben volgens mij goede stappen aan het maken. Ik ben een koe in de wei.

Volgende keer

Volgende keer meer over mijn betonnen hoofd.

Heb je zelf soortgelijke ervaringen of juist andere? Reageer op Instagram of Threads. (Of hiero als je geen social media meer gebruikt.)