#135: Slapen, doorslapen en bijslapen

Ik ben nu precies drie-en-een-half-jaar bezig sinds mijn eerste ziekmelding. Het is eind april 2020. Het valt mij opeens op dat ik de laatste weken beter slaap. Yes! Dat is weer wat vooruitgang.

In het begin van mijn burnout kon ik bijna niet in slaap komen, werd ik elk uur wakker en lag ik vervolgens uren wakker om daarna weer een uur te slapen. Ik durfde bijna niet eens meer naar bed te gaan omdat het wakker liggen zo erg is, zo frustrerend. Als ik naar bed ging was ik angstig, zenuwachtig en doodmoe, maar slapen was onmogelijk.

Na een maand of zes ging het beter, maar wel met regelmatige inzet van Diazepam tussen de 2 en 10 mg. Na ongeveer een jaar ging ik steeds beter slapen. Ik begon in blokken van 3 uur te slapen om daarna weer wakker te liggen. Na twee jaar werd ik nog maar 2 keer per nacht wakker maar dan viel ik wel vrij snel weer in slaap.

Na drie jaar kon ik slapen zonder Diazepam, dat ik langzaam maar zeker steeds minder vaak gebruikte. Steeds een beetje minder, en steeds meer dagen er tussen waarin ik het helemaal niet gebruikte. En nu, na drie en een half jaar, slaap ik weer normaal. Ik slaap in één keer 7 uur en word niet meer wakker midden in de nacht. Hier en daar een uitzondering, maar ik ben weer terug naar normaal. Ik heb nu ook al bijna drie maanden helemaal geen Diazepam meer gebruikt.

Slapen is belangrijk

Goed kunnen slapen is essentiëel voor de gezondheid, ook als je geen burnout hebt. Alléén tijdens het slapen herstelt het lichaam zich van inspanningen en stress. Op de bank zitten en TV kijken of in het zonnetje zitten en op je telefoon kijken ontspant misschien wel, maar zonder óók voldoende te slapen heb je er niets aan. De hersenen voeren allerlei belangrijke functies uit tijdens de slaap. De hersenen staan niet “uit” als je slaapt, er worden honderden belangrijke hersteltaken uitgevoerd die niet gebeuren als je wakker bent of als je te kort slaapt.

Slapen is één van de weinige dingen die daadwerkelijk actief helpen op een burnout op te lossen. Om uit je burnout te komen is het als eerste stap van belang dat je weer kan slapen. De rest is allemaal ondergeschikt. Werken? Niet doen. Gezellige afspraken? Niet interessant. TV kijken? Weglaten. Sporten en yoga? Nope. Huishouden of hobby? Forget it. Dingen doen waar je “energie van krijgt”? Die bestaan niet. Slapen is wat je moet. Zo veel en zo vaak mogelijk.

Één van de eerste artikelen die ik las over burnout was dit artikel van het CSR-centrum waarin wordt gezegd dat slapen, slapen, slapen van enorm belang is. Eigenlijk is het zo’n beetje het enige dat je moet doen volgens het artikel. Ik vond dat altijd nogal overdreven en geloofde het niet.

Er zijn namelijk ook veel artikelen te vinden waarin men zegt dat je juist niet overdag moet gaan slapen omdat dat je dan je nachtritme verstoort. Dat klopt inderdaad… ALS JE GEZOND BENT. Maar als je een burnout hebt en je hele slaap- en herstelsysteem sowieso al in de war is, dan is je lichaam in een overlevingsmodus en doet je dag- en nachtritme er niet meer zo toe. Je lichaam eist van je dat je stopt, rust neemt en slaapt.

Keelpijn

Ik heb al een paar maanden lang een lichte keelpijn. Heel licht, alsof er een keelpijn gaat beginnen die nooit echt van de grond komt. Soms slik ik een paar keer of drink ik thee met honing en dan is het even weg. Daarna komt het langzaam weer terug, het hele kleine, milde, bijna niet voelbare keelpijntje.

Opeens herinner ik mij dat dit al mijn hele leven een eerste signaal is dat ik te weinig rust heb gehad. Al van kinds af aan had ik dit. Dit was altijd het eerste geluid dat mijn lichaam laat horen als ik te moe ben. Omdat ik dit nu weer heb, trek ik de conclusie dat mijn lichaam weer langzaam aan het terugkeren is naar normaal.

De keelpijn vertelt mij dat ik inderdaad nog moe ben en nog meer slaap moet inhalen. Ja, ik kan nu weer normaal slapen, maar nu moet ik nog beginnen met het inhalen van de jarenlange achterstallige slaap. Mijn lichaam is moe en mijn keel vertelt zijn verhaal weer zoals het was toen ik nog gezond was.

En het klopt ook wel dat ik nog steeds slaap moet inhalen. Want ondanks dat ik goed slaap in de nachten ben ik nog steeds doodmoe. Meteen zodra ik wakker ben: doodmoe. Als ik opsta: doodmoe. De hele dag door: doodmoe. Als ik naar bed ga: doodmoe.

Ik moet dus gaan bijslapen. Maar bijslapen is niet mogelijk volgens de wetenschap. Je haalt daarmee gemiste slaap niet in. Maar daarbij doelt men wéér op gezonde mensen die doordeweeks te weinig slapen en dan denken dat uitslapen in het weekend helpt om de energie weer op peil te krijgen. Vergeet het maar. Zo werkt het niet.

Bijslapen

Maar deze wetenschap is niet van toepassing als je een burnout hebt. Bij een burnout is je systeem dusdanig overbelast dat een herstelachterstand ontstaat. Allerlei processen in het lichaam raken langzaam ontregeld en blijven in deze ontregelde stand staan. Dat is alleen maar om te keren door extra te slapen. Bang zijn dat je ritme verstoord wordt is nutteloos; je ritme IS AL LANG VERSTOORD. Je hele lichaam en hormoonhuishouding zijn sowieso verstoord (zie ook blog #132).

Zonder middagslaap geen herstel, zo schrijft de Doetinchemse huisarts Ellis in zijn 4-fasen herstel programma voor burnout en overspanning, waar ik inmiddels fan van ben. Ik ben zelf nu ook zo ver dat ik zijn methode aanvaard als de beste oplossing voor burnout. Ik ben geen wetenschapper, maar alles wijst er op dat je zoveel mogelijk moet niksen en daarbij extra moet slapen.

Ik ben moe, doodmoe. Er wordt veel geschreven over doodmoe zijn. Bijvoorbeeld dat het tussen de oren zit en dat het “geestelijke vermoeidheid is”. Maar waarom kan het niet zo zijn dat je gewoon écht moe bent? En dat je gewoon écht extra slaap nodig hebt? Ik besluit dus om weer in de middagen te gaan slapen. Ik heb lange periodes gehad dat ik de hele dag op de bank lag te dommelen. Daarna volgden lange periodes dat ik dat alleen tussen 13:00 en 15:00 deed. Daarna volgde lange periodes dat ik helemaal niet overdag lag te dommelen.

Nu ga ik proberen om elke dag van 13:00-14:00 gewoon in bed te gaan liggen om te slapen. Omdat mijn doorslaapprobleem in de nacht nu is opgelost, denk ik dat ik nog steeds baat kan hebben bij extra slaap overdag. Ik gok maar wat natuurlijk, maar ik probeer zo veel mogelijk naar mijn lichaam te luisteren. Iets dat ik jaren niet heb gedaan.

Doorslapen, slapen en bijslapen dus. Drie dingen die enorm belangrijk zijn bij een burnout, maar meestal niet worden verteld door artsen of coaches en soms zelfs ontmoedigd worden. Toch kom ik er met al mijn ervaring steeds weer bij terug. Het is (naast veel huilen) zo’n beetje het enige dat je kan doen dat écht helpt om je burnout op te lossen en je lichaam weer in de normale stand te krijgen.

Volgende keer

Volgende keer mijn boekrecensie over “Bijnieruitputting – het stresssyndroom van de 21e eeuw” van James L. Wilson.

Bekijk reacties op deze blogpost of reageer zelf via Instagram.