#343: Mijn burnout is voorbij

Op 1 januari 2025 stopte ik met bloggen over mezelf en mijn persoonlijke situatie. Ik besloot om af en toe alleen nog wat losse artikelen te publiceren. Het is nu tijd voor een bonusblog; mijn burnout is namelijk voorbij.

Dit jaar voelde mijn herstel alsof ik in een bootje aan het varen was en steeds meer controle kreeg over de zeilen, het roer, het water en de wind. De laatste écht grote terugval waarbij het erop leek dat alles helemaal opnieuw begon was in augustus 2024. De laatste keer dat ik ernstig uitgeput was maar niet al te veel andere klachten had was in november. Sindsdien kwam ik terecht in een rustiger vaarwater.

Een ernstig, langdurig geval

Ik ben in totaal bijna negen jaar bezig geweest. Dit is natuurlijk ongelooflijk lang en het is begrijpelijk dat een deel van de lezers twijfelde aan mijn verhaal. Het kon volgens sommigen onmogelijk een burnout zijn, het móest wel iets anders zijn (van CVS tot long COVID tot eenzaamheid tot aandachttrekkerij tot “gevaccineerd zijn…” – ik heb wat juweeltjes voorbij zien komen-) óf ik zou vast alles verzonnen hebben. Vorige week nog werd ik een aansteller genoemd en werd er gezegd dat burnout helemaal niet bestaat… zucht!

Aan de andere kant hoor je natuurlijk bijna nooit over een burnout die zó lang duurt dus ja, ik moet ook niet zo heel raar opkijken dat er figuren rondlopen die rare dingen gaan roepen. Gelukkig is mijn lange doorlooptijd goed te verklaren en ik zal de gebeurtenissen nog even samenvatten.

In de eerste twee jaar na mijn totale instorting op het werk was er helemaal geen sprake van herstel maar ging ik alleen maar achteruit. Er waren aanhoudend stressfactoren in mijn leven: baan kwijt, vriendin kwijt, lange oorlog met het UWV en mijn vader werd dement en overleed. Ik sliep in die twee jaar bijzonder slecht, kwam nooit tot rust en mijn lichaam trilde 24 uur per dag zowel van binnen als van buiten. Geen enkele maatregel, ontspanningsoefening of therapie veranderde daar iets aan.

In het derde en vierde jaar waren de genoemde stressfactoren voorbij maar er kwamen er een paar nieuwe, met name omdat mijn inkomen steeds lager werd. Hypotheek oversluiten, bezuinigen, een aantal keer een nóg kleinere auto nemen en elke drie maanden afwegen of ik nou al eens zou kunnen werken of niet. Er begon gelukkig wel een piepklein beetje herstel te komen. Ik volgde verschillende soorten coaching en behandelingen maar eigenlijk was ik nog steeds aan het vechten, wat niet de oplossing bleek te zijn (zie ook de eerste burnout-paradox). De beste behandeling die ik kreeg was schematherapie bij een psychotherapeut waarbij ik afrekende met jeugdtrauma’s en patronen die daardoor in mijn leven waren ontstaan. Dat gaf enorme inzichten en hielp mij goed om emoties te verwerken.

In het vijfde jaar was mijn spaargeld toch echt helemaal op. Vanwege de lage WIA uitkering kon ik mijn huis niet meer betalen en moest ik verhuizen. De verhuizing was een goede keuze maar -zoals alle verhuizingen- zwaar en stressvol. Het duurde een jaar om te wennen aan mijn nieuwe omgeving, helemaal aan de andere kant van het land. Heerlijk rustig op het platteland en fijne buren, maar ook veel klussen, nergens geld voor hebben, van alles moeten ontdekken, nieuwe mensen ontmoeten. Een soort half vakantiegevoel gecombineerd met een heleboel inspanningen die bakken met energie kostten terwijl ik eigenlijk nog helemaal geen energie had.

Er was opnieuw wat herstel maar ook veel terugvallen. Omdat alle omstandigheden nu goed waren was het enige waar ik nog over twijfelde het gebruik van antidepressiva. Ik dacht dat dit mijn klachten onderdrukte waardoor ik dus niet goed kon aanvoelen of het nou goed of slecht met me ging. En dus bouwde ik het middel af met piepkleine stapjes. Dit was -mild uitgedrukt- een hel die bijna een half jaar duurde en vooral in de nachten rampzalig was. Uiteindelijk lukte het en was ook dit deel van mijn leven eindelijk achter de rug.

Zo kwamen de jaren nummertje zeven en acht waarin ik bezig ging om allerlei dingen te proberen qua reïntegratie. Ik gebruikte geen enkele medicatie meer en volgde ook geen therapie of behandeling (meer). Ik ging wat taken en werk oppakken, sociale activiteiten opbouwen, uitstapjes doen, et cetera. Dat had ik allemaal beter wat minder kunnen doen maar ja, ik was al zó lang bezig dat ik van mening was dat dat nou toch écht wel weer eens zou moeten kunnen. Tijdens deze periode ging ik elke paar maanden weer wat vooruit maar er verschenen ook flinke terugvallen. Mijn eigen enthousiasme moest nog worden ingeperkt want mijn lichaam wilde ondanks de vooruitgang nog steeds niet altijd meewerken.

De status nu

Nu zijn er zo goed als negen jaren voorbij en ik beschouw mijzelf als hersteld van de burnout. Ik heb meer energie om dingen te doen en raak niet zo snel meer uitgeput. Als ik over mijn grenzen heen ga zijn er niet direct grote gevolgen maar het is beter om gewoon helemaal niet over grenzen heen te gaan.

Omdat ik mijzelf beter kan belasten werk ik nu part-time als ZZP’er. De verdiensten worden verrekend met de WIA-uitkering dus ik schiet er financieel nog maar weinig mee op maar het is in elk geval erg leuk en geeft voldoening. Ik ben dit dan ook aan het opbouwen zodat de uitkering straks de deur uit kan, maar wel heel langzaam en zónder gedram. Vanwege de aard van het werk (ik ontwikkel eigen apps en games voor de iPhone en ik maak YouTube video’s) heb ik vooralsnog geen directe baas en ook geen directe klanten. Ik heb geen deadlines en geen vaste werktijden en dat is erg goed om mijn zenuwstelsel kalm te houden.

Zo nu en dan doe ik wél iets voor klanten. Zo adviseer ik over zonnepanelen en laadpalen voor elektrische auto’s. Ik doe dat volgens mijn eigen regels; rust en kalmte voeren de boventoon. Werken zoals vroeger waarbij alles gehaast en snel moest en ik tachtig dingen tegelijk deed… gaat nooit meer gebeuren. Ik heb zelf de regie in handen en ik laat mij niet geleefd worden.

Pas in het laatste jaar ontdekte ik het duidelijke verschil tussen rusten en jezelf met rust laten. Dat zijn écht twee compleet verschillende dingen. Ik heb dan ook zo veel mogelijk verplichtingen en verantwoordelijkheden afgestoten en ga deze alleen aan als ik daar zelf voor kies. Alles waarvan ik denk:“dit moet nu écht wel even” trek ik meteen in twijfel. Nee, niks moet echt wel even. Ik bepaal steeds zelf of ik iets doe of niet.

Ik heb alle onrust, chaos en haast (OCH) afgeschaft. Ik multitask niet, houd mijn hersenen prikkelvrij door middel van weinig social media, niet zo lang TV kijken en niet langdurig naar plekken gaan waar heel veel drukte, mensen of verkeer zijn. Mijn agenda volplannen is er niet meer bij: ik doe maar één activiteit of verplichting per dag. Als ik werk maak ik op dezelfde dag geen andere afspraken. Als ik een (sociale) afspraak of een uitstapje heb dan werk ik niet op die dag. Heb ik een dag met helemaal niks, dan doe ik boodschappen. Als er ergens onverwachts iets tussenkomt dan wordt er iets anders verplaatst.

Mijn lichaam doet nu bijna helemaal weer normaal. Ik slaap goed en heb, afgezien van een lastig hoofd, geen lichamelijke klachten meer. Als ik soms iets te veel doe dan gaat mijn hoofd raar doen: het voelt zwaar, dof, vermoeid of duizelig, soms met een oorsuizing. Doe ik weer rustiger aan dan herstelt het hoofd weer. Dit alles is soms best nog lastig en onprettig. Ik spring dus niet vrolijk rond alsof ik weer 33 ben, maar dat kan ik uiteraard ook niet verwachten omdat ik 53 ben.

Geestelijke klachten zijn er niet. Heel soms, als ik fantaseer over fulltime werken bij een baas, of bijvoorbeeld een lange reis, dan geeft dat een angstig of onzeker gevoel. Dit lijkt me logisch want mijn zenuwstelsel wil nog steeds voorkómen dat er een nieuwe overbelasting op het programma komt te staan. Voor de rest pieker ik nooit en ben ik nergens bang voor. Ik heb geen angsten of negatieve gedachten, ben nooit gedeprimeerd en heb overal zin in. In heb honderd interesses en ideeën en het enige wat daar klote aan is, is dat ik ze niet allemaal tegelijk kan uitvoeren en alles stapje voor stapje moet doen.

Ik sport niet want ik heb daar een hekel aan (al mijn hele leven overigens) en het is ook niet nodig. Lichaamsbeweging wel, maar dat is iets anders dan sporten. Ik fiets in de ochtenden in de natuur (10 kilometer, ±35 minuten) en in de middagen wandel ik (2 kilometer, ±20 minuten). Ik doe dat rustig en het hoeft ook niet steeds langer of verder of sneller te zijn, het is goed zoals het is. Geen prestaties dus. In de afgelopen negen maanden ben ik 13 kilo afgevallen (buikvet) door simpelweg calorieën bij te houden en onder mijn totale dagelijkse energiebehoefte te gaan zitten. Mijn buik ligt nu niet meer in de weg in bed en dat is prettig.

Zenuwstelsel

Er is één bijzondere reden aan te wijzen waarom mijn burnout zo lang heeft geduurd. Het is mijns inziens zelfs de hoofdreden: mijn zenuwstelsel. Ik heb een overdreven vechten/vluchten reactie die al mijn hele leven aanwezig is en ook al mijn hele leven zorgt voor spanning en vermoeidheid, zelfs al doe ik rustige of leuke dingen. Pas in de laatste twee jaar heb ik allerlei informatie uitgeplozen over polyvagaaltheorie en de werking van het zenuwstelsel, en vooral de rol van (vroegkinderlijk) trauma bij het ontstaan van ontregelingen daarin. (Lees hierover het boek Complexe PTSS van Pete Walker.)

Ik ga heel snel “aan” staan -bij de minste of geringste belasting- en ga dan heel moeilijk weer “uit”. Kalmte en ontspanning zijn niet makkelijk te bereiken. Dit fenomeen komt veel voor bij burnout en verdwijnt meestal ook weer als de burnout voorbij is. Het kan echter óók door trauma worden veroorzaakt en al je hele leven een rol spelen, of je nou een burnout hebt of niet. En ja hoor, ik val in deze categorie. Met behulp van zenuwstelseloefeningen, micromeditaties, microdutjes en andere regulerende maatregelen begint alles nu beter te werken en kan ik vaker tot goede ontspanning komen in plaats van steeds “aan” te blijven staan. Ook heb ik de ultieme ontspanningsoefening gevonden die altijd werkt en tot diepe ontspanning leidt. Deze heet “de ontspanningscirkel” en die kan je hier vinden.

Mijn hyperalerte zenuwstelsel is ontstaan dankzij emotionele verwaarlozing door mijn ouders en doordat zij simpelweg het verkeerde voorbeeld gaven. Mijn vader was zijn hele leven lang aanhoudend gespannen (als je hem zacht aanraakte schrok hij al). Hij kon zich niet uiten, kon niet huilen en moest alles van zichzelf perfect doen. Dit voelde voor mij altijd eng en spannend. Niet veilig dus. Niets mocht fout gaan bij mijn vader en hij kon letterlijk niet stil zitten. Ik mocht nooit aan zijn spullen komen en ook niet in de weg lopen, hoewel hij verder liefdevol was. Mijn moeder poetste emoties altijd weg met de tekst:“je moet er gewoon maar niet aan denken” en daarmee was de kous af. Meerdere malen in mijn leven heb ik bij haar aangeklopt voor emotionele steun, maar kreeg het nooit. Één keer ben ik dan maar naar de buurvrouw gegaan (toen ik verdriet had omdat mijn oma dood was) maar toen mijn moeder dat hoorde was ze verontwaardigd dat ik niet naar haar toe was gekomen.

M’n ouders hebben mij nooit onder druk gezet of van mij geëist om perfect te zijn. Ze hebben nooit gezegd dat ik niet deug. Ze hebben mij liefde en plezier gegeven en voor me gezorgd. Gezelligheid, leuke vakanties, genoeg geld, nooit ruzie. Geen alcohol of drugs. Maar emotioneel was er afstand en gebrek aan steun. Ik heb een zenuwstelsel dat snel in de hyperstand vliegt omdat mijn ouders hun eigen spanning en neuroticisme niet (h)erkenden en er ook niets aan deden, laat staan dat ze mij ermee hielpen. Zo werd dit allemaal onbewust aan mij overgedragen; het is een vorm van trauma zonder dat er ernstige traumatische gebeurtenissen aan te wijzen zijn.

Mijn zenuwstelsel is hierdoor scherp afgesteld en altijd in hoge staat van paraatheid. Het gevolg hiervan tijdens mijn burnout was dat werkelijk élke piepkleine activiteit of belasting meteen leidde tot spanning. Hierdoor kon ik nauwelijks tot rust komen en energie opladen. Gewoon een kopje thee zetten, kletsen met een buur of een boodschap doen zorgde onmiddellijk voor hoogspanning. En zo kan je dus, zonder dat je precies weet wat nou eigenlijk de oorzaak is, zeer lang in je burnout bijven hangen.

Dankzij mijn zenuwstelsel ben ik tijdens mijn tienertijd een meester geworden in het doorgaan, perfect willen zijn, mezelf opofferen en geen “nee” zeggen. Dankzij de tweede burnout-paradox kan ik bovendien prima mijn vermoeidheid andere lichamelijke signalen onderdrukken. Zolang ik niet stop voel ik niets verkeerds en kan dus in principe eindeloos doorgaan, ook al is mijn energie al lang op. Door nu bewust voldoende pauzes en rust te nemen, lichaamsbeweging af te wisselen met échte rust en mijn hersenen genoeg te ontprikkelen kan mijn zenuwstelsel “uit” gaan staan en kan ik herstellen van mijn inspanningen. Ik moet dit nog steeds wel heel bewust doen want het is erg makkelijk om weer in mijn oude gedrag terecht te komen en gewoon maar door te knallen. Ga ik door op de automatische piloot dan merk ik niks en is op een dag mijn energie op.

Bij alle mensen die ik gesproken heb waarbij de burnout langer dan een jaar duurde ben ik soortgelijke ontregelingen van zenuwstelsel tegengekomen. Je hebt dan niet alleen een burnout die je lichaam langdurig in een stresstoestand zet maar je zenuwstelsel is ook simpelweg niet goed in staat om te kalmeren. Wat ik ook vaak tegenkom (en bij mij niet het geval is) is het niet kunnen uiten van emoties of de aanwezigheid van opgekropte emoties. Sommige mensen zitten muurvast en hebben mogelijk niet eens in de gaten hoeveel emoties er worden vastgehouden in het lichaam.

Er is in zulke gevallen meer nodig dan alleen maar stoppen met werken en wachten tot de burnout voorbij is. De gebruikelijke adviezen voor herstel zullen dan niet (goed) werken en allerlei tips en trucs ook niet. Ongeacht hoeveel yoga, meditatie, ademhaling, massages, supplementen, diëten, herstelprogramma’s, therapieën en behandelingen er tegenaan gegooid worden; het zenuwstelsel heeft het moeilijk om weer normaal te gaan doen. Het is dan nodig om te kijken naar trauma, het gedrag dat daardoor ontstaan is, hoe daardoor het zenuwstelsel ontregeld is geraakt, en het verwerken en uiten van vastzittende emoties.

Herstellen

Door al dit zenuwstelselgedoe kon ik vrijwel niets vinden dat mij hielp om goed te herstellen. Wat wel tot op zekere hoogte werkte: de OR-methode van Fleming, het herstelprogramma van Ellis en de CSR-methode van Hamming. In deze methodes wordt echter niet veel uitgelegd over (complex) trauma en de gevolgen daarvan voor het zenuwstelsel. Dat is begrijpelijk want de genoemde boeken gaan daar simpelweg niet over, maar toch wil ik het even benadrukken. Als je zenuwstelsel vanwege trauma niet kan kalmeren dan ben je gewoon veel sneller moe of gespannen, burnout of niet. En bij die spanning en vermoeidheid krijg je dan gratis gezellige spannings- en vermoeidheidsklachten.

Vooral mijn eigen bevindingen en inzichten zorgden er uiteindelijk voor dat ik kon herstellen. Zo ontdekte ik bijvoorbeeld dat rust nemen niet alleen lichamelijke rust moet zijn maar vooral hersenrust. Ook ontdekte ik dat rusten en slapen hele verschillende dingen zijn die niet zonder elkaar kunnen. En dat hersenprikkels veel slechter zijn voor je nachtrust dan piekeren of een slecht bed. Dat burnout geen psychisch probleem is maar meer een lichamelijke aangelegenheid. Dat behandelaars -welke je ook kiest- altijd maar één specifiek ding doen en eigenlijk nooit een aanpak nastreven vanuit verschillende medische disciplines. Dat in de wetenschap sinds de jaren ’60 nog steeds geen overeenstemming is bereikt over wat een burnout nou eigenlijk is en dat er om die reden dus ook géén officiële medisch gestandaardiseerde behandelingen zijn. En dat als je burnout langer dan anderhalf jaar duurt je eigenlijk wel uitbehandeld bent en het herstel voor de rest zelf maar moet uitzoeken.

Er is hier helaas geen ruimte om alles wat ik nog meer ontdekte op te noemen want deze blogpost is nu al véél te lang, maar een deel van mijn ontdekkingen kan je terugvinden op burnouteindelijkbegrepen.nl. De kans bestaat zelfs dat ik er een boek over ga schrijven. En voordat je nu zuchtend denkt:“hier komt het zoveelste boek over iemand met een burnout”: nee, dat boek zal absoluut niet over mijzelf of mijn persoonlijke situatie gaan.

Toekomst

Dit jaar hebben enkele mensen hebben aan mij gevraagd of ik hen wilde coachen met hun burnout. Ik heb daar eens flink over nagedacht. In de laatste jaren had ik al aardig wat mensen te woord gestaan via e-mail en dat gaf veel voldoening. Het heen en weer sturen van e-mail is echter wel wat afstandelijk en een hoop tikwerk. De oplossing die ik daarvoor bedacht ben ik nu al enige tijd in de praktijk aan het uitvoeren: middels WhatsApp spraakberichten of videobellen sta ik mensen bij en dat bevalt goed. Hier wat meer info over mijn coaching mocht je het interessant vinden.

Ook ben ik langzaampjes van start gedaan met een YouTube-kanaal over spanning, stress, overbelasting en burnout. Als je alvast benieuwd bent dan je kan het hier vinden. Er staat nu nog maar één video op maar dat is helemaal prima; het hoger leggen van latten daar doe ik niet meer aan. Alles komt op zijn tijd.

En zo ga ik dus de toekomst tegemoet. Hetzij als coach, hetzij als zonnepanelen- en laadpaalexpert, hetzij op YouTube, hetzij als app-ontwikkelaar. Ik doe die dingen met liefde en zal wel zien waar het schip strandt of waar het bootje naartoe vaart; ik heb immers zelf het roer weer behoorlijk in handen en ik vaar weer terug de wijde wereld in.

Slotwoord

Dit was mijn aller- aller- allerlaatste blogpost. “Kak, ik heb een burnout” is hiermee definitief ten einde gekomen. Ik wil graag iedereen bedanken die mijn blog gevolgd heeft. Dank voor de vele reacties en persoonlijke ervaringen. Dank voor de steunende woorden en adviezen. Dank voor de kritieken en commentaren. Dank voor het begrip en de herkenbaarheid van jullie verhalen.

Inmiddels zijn er verschillende coaches en psychologen die hun cliënten deze website laten lezen. Niet omdat alles nou zo geweldig is, want dat is het niet. Niet omdat mijn verhaal nou zo compleet of zo duidelijk is, want er ontbreekt een hoop aan. Niet omdat ik mezelf nooit tegenspreek of van mening verander, want ik doe het beide. Niet omdat ik nou zo uniek ben, want ik ben slechts één van de velen. Maar gewoon omdat er zoveel herkenning in gevonden kan worden. Je staat écht niet alleen ook al heb je de meest belachelijk lang durende burnout. En dat is waar het om gaat.

Als je burnout al jaren duurt en je niet meer gelooft dat het ooit nog goed kan komen, weet dat het toch écht, écht, écht kan. Ik ben daarvan het levende bewijs. Ik wens iedereen veel rust, kalmte en nieuwe inzichten toe en een bijzonder goed herstel.

Heb je zelf soortgelijke ervaringen of juist andere? Reageer op Instagram.